آیت‌الله تسخیری معتقد بود، تقریب به معنای بستن درب مباحث کلامی یا تاریخی نیست
عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی اظهار داشت:شیخ محمدعلی تسخیری با هوشمندی، به دو ایده فقه تقریبی و «تقریب فقهی» توجه داشت و به بسط اندیشه تقریب فقهی پرداخت.
اشتراک گذاری :
به گزارش حوزه اندیشه خبرگزاری تقریب، کامیار «صداقت ثمرحسینی»، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در گفت و گویی با بیان اینکه در تاریخ معاصر جهان اسلام، چندین نسل از عالمان شهیر امامیه، چه به صورت فردی و چه از طریق مشارکت در مجامع و مؤسساتی چون دارالتقریبِ قاهره، به مبارزه با صهیونیسم، افراطی‌گری و جریانهای تکفیری پرداختند و تاریخی درخشان از مقاومت و دعوت اسلامی را از خود به یادگار گذاشتند، اظهار کرد: عالمان بزرگی همچون آیاتِ عظام سید حسین بروجردی، شیخ محمدحسین کاشف الغطاء، سید محسن امین، سید عبدالحسین شرف‌الدین عاملی، شیخ عبدالکریم زنجانی، میرزا خلیل کمره‌ای و سایرین، هر یک با روشی ابتکاری وارد این میدان شدند و به تکلیف الهی خود عمل کردند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ادامه داد: در این مسیر برخی با توسعه فقه مقارن، برخی با تألیف، برخی با ایراد سخنرانی، برخی با سفرهای تقریبی و به عبارتِ امروزی «دیپلماسی تقریب» خوش درخشیدند.
مرحوم آیت‌الله شیخ محمدعلی تسخیری نه تنها این تاریخ درخشان را به خوبی می‌شناخت؛ بلکه فراتر از آن، با احیای تجربیاتِ حاصل از آن، به جامعیتی کم‌نظیر در همه عرصه‌های فوق دست یافته بود. تنها با شناخت تاریخ پرافتخار کوشش‌های تقریبی عالمان اسلامی است که می‌توان بر اهمیت کار سترگ آیت‌الله تسخیری واقف شد.
وی افزود: شیخ محمدعلی تسخیری با هوشمندی، به دو ایده فقه تقریبی و «تقریب فقهی» توجه داشت و به بسط اندیشه تقریب فقهی پرداخت.؛ همین نگاه عمیق موجب شد تا حضور مؤثری را در مجامعِ علمی و اسلامی بین‌المللی تجربه کند. اگر پیشتر عالمانی چون آیات عبدالکریم زنجانی، کاشف الغطاء، سید هبة‌الدین شهرستانی تا میرزا خلیل کمره‌ای، هر یک با انجام چند سفر پربار به ممالکِ اسلامی، به شهرتی بحق ماندگار دست یافتند، آیت‌الله تسخیری وسیع‌ترین ارتباطات بین‌المللی را در گسترة امت اسلامی برقرار کرد و با عالمان اسلامی بسیاری به تبادل نظر و ایجاد موضع واحد در برابر دشمنان اسلام پرداخت.
صداقت ثمرحسینی تصریح کرد: افزون بر ششصد سفر خارجی مؤثر در همایش‌ها و مجالس علمی بین‌المللی و عضویت در مجامع بین‌المللی مختلف؛ خصوصاً دوران دبیرکلی مجمع جهانی تقریب (31/6/1380 تا 20 /4/1391) تنها گوشه‌ای از خدمات علمی و فرهنگی او به جهان اسلام است؛ همین اهتمام فوق‌العاده موجب شده بود تا بخش عمده‌ای از حیات پربارشان صرف اعتلای اندیشه تقریب میان مذاهب اسلامی شود. زمانی مرحوم آیت‌الله سید هادی خسروشاهی (رحمه الله) به راقم این سطور فرمود: «آیت‌الله تسخیری گنجینه‌ای از خاطرات و یادگاران تقریب است که باید برای نسل‌های آینده مدوّن شود» و حقّاً چنین بود.
این پژوهشگر گفت: جدا از دانش پربار معظم‌له که حاصل تحصیل در محضر بزرگانی همچون آیات عظام سید ابوالقاسم خویی، شهید محمدباقر صدر، سید محمدتقی حکیم و دیگر بزرگان حوزه نجف اشرف بود؛ دو عامل دیگر در توفیق کم‌نظیر ایشان در عرصة تقریب مذاهب اسلامی مؤثر بود. اولین عامل تواضع، صفای نفس، بی هوایی و اخلاص‌‌شان بود که هر کس را در اولین برخورد به سوی خود جذب می‌کرد؛ عامل دیگر تسلط فوق‌العاده‌ای بود که به زبان عربی داشت.
معظم‌له عضو فرهنگستانِ زبان عربی دمشق بود و جدا از تحصیل رسمی ادبیات عربی، صاحب ذوقی بس لطیف بود. به عربی شعر می‌سرود و دیوان اشعاری نیز از معظم‌له بیادگار باقی مانده است. لازم به ذکر است که یکی از دلایل دستگیری، تحمل زندان و شکنجه و نهایتاً تبعیدشان از عراق، سرودن اشعاری انقلابی بود که چونان تیری بر سر سفاکان بعثی فرود می‌آمد.
وی ادامه داد: همراهی این لطافت طبع با آن مناعت و بزرگ‌منشی، ایجاد جاذبه‌ای بس قوی در میان عموم اندیشمندان اسلامی می‌کرد.
آیت‌الله تسخیری از این توانایی برای پیشبرد اندیشه تقریب میان مذاهب اسلامی بهره می‌برد و در عین حال در برابر برخی بداخلاقی‌ها که از سر سوء تشخیص درباره حقیقت تقریب و تاریخ آن سر می‌زد، صبوری می‌کرد. شیخ محمدعلی تسخیری در تألیفاتش تأکید دارد که تقریب به معنای بستن درب مباحث کلامی یا تاریخی نیست؛ بلکه آنچه مد‌نظر است، ایجاد و بسط همکاری در عرصه‌های مشترک و توسعه بخشیدن به آنها و معذور داشتن یکدیگر در موارد اختلافی است. مشترکات ما بیش از مفترقات ماست و اختلافات مذهبی نباید به مثابة شمشیری در دست دشمنان اسلام قرار گیرد.
صداقت ثمر حسینی افزود: از سوی دیگر، ظهور جریان تکفیری ابو مصعب الزرقاوی که علناً دشمنی خود را با تقریب مذاهب اسلامی اعلام کرده بود و به پیدایش سازمان مخوف تروریستی - تکفیری داعش منتهی شد، حقانیت و دوراندیشی آیت‌الله تسخیری و همسنگرانش را نمایان کرد. این مقطع حساس از زندگی آیت‌الله تسخیری، برغم عوارض ناشی از بیماری سکته مغزی، تماماً در جهاد علمی با جریانهای تکفیری نظیر داعش سپری شد و بحق ایشان یکی از مدافعان راستین حرم‌های اهل بیت (علیهم‌السلام) و از همراهان مخلص جریان مقاومت اسلامی علیه صهیونیسم و اشغالگری فلسطین بود.
وی ادامه داد: آیت‌الله تسخیری تقریب میان مذاهب اسلامی را از خلال توجه به همة جنبه‌های مربوط به وحدت اسلامی – چه انسان مسلمان و چه جامعه اسلامی - جستجو می‌کرد و به نیازهای روز مسلمانان توجه داشت.
بی‌تردید آشنایی معظم‌له با اندیشه‌های والای آیت‌الله شهید سید محمدباقر صدر در ایجاد چنین نگرشی مؤثر بود؛ چنانکه چونان استاد خویش نگرشی موضوعی در تفسیر قرآن داشت و توجه ویژه‌ای را به موضوعاتِ اجتماعی و سیاسی آیات قرآن کریم، مانند ارائه تحلیل‌های اجتماعی در تحریم ربا مبذول می‌کرد. این نگرش موضوعی به نیازهای روز جهان اسلام را می‌توان از خلال تألیفاتِ معظم‌له مشاهده کرد.
آثاری چون «تفسیر القرآن الکریم» که نگارش آن را به اشاره آیت‌الله شهید سید محمدباقر صدر آغاز کرد؛ «الاسس المهمة فی النظام الاسلامی»؛ «نظرات حول المرجعیة» و «دروس فی الاقتصاد» از آن جمله‌اند. لازم به ذکر است که آیت‌الله تسخیری در عرصة اقتصاد اسلامی متخصصی بی‌نظیر بود و همین موضوع باعث شده بود تا عضو مؤثری در مجامع بین‌المللی چون کمیته فقهی بانک توسعه اسلامی (مستقر در جدّه) باشد.
وی گفت: او همانند شهید صدر معتقد بود که مسلمانان با وجود تنوع مذهبی خویش، باید زیر پرچم اسلام با دشمنان بجنگند و از این‌رو، حتی مبارزه با رژیم بعث صدام را به مثابة رویارویی با چالش‌های وحدت اسلامی مورد توجه قرار می‌داد؛ چنانکه رویکرد مذکور در اعلامیه مهم آیت‌الله شهید صدر در درخواست از ملت عراق برای انقلاب علیه حکومت صدام مشاهده می‌شود.
این پژوهشگر تصریح کرد: عظمت و ابعاد وسیع فعالیت‌‌های تقریبی آیت‌الله تسخیری به‌گونه‌ای است که در این فرصت اندک نمی‌توان به تمامی آنها اشاره کرد. علاقمندان به مطالعه بیشتر درباره احوال و اندیشه‌های معظم‌له می‌توانند به کتاب‌های «اندیشه‌نامه آیت‌الله محمدعلی تسخیری»؛ «درخشش اندیشه و جوشش آگاهی در آثار آیت‌الله تسخیری» و «راهنامه و مرامنامه‌ی آیت‌الله تسخیری» همگی انتشارات بین المللی الهدی (تهران 1393ش) مراجعه کنند.
