وحدت یک سیاست راهبردی جهت اعتلای جامعه است یکی از مبانی امت واحده و تمدن سازی، امامت و رهبری است

به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری تقریب، حجت الاسلام و المسلمین سید جمال‌الدین میرمحمدی رئیس مرکز خدمات حوزه های علمیه، در شانزدهمین وبینار از سی و پنجمین کنفرانس وحدت اسلامی، ضمن قدردانی از برگزارکنندگان کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی، پیرامون مبانی نظریه امت واحده اسلامی و ارتباط آن با تمدن نوین اسلامی گفت: مبانی عبارت از سلسله‌ای از معارف نظری است که با بینش ها، برداشت ها و احکام ناظر به هست ها و نیست ها مانند وجود شناختی، انسان‌شناختی و معرفت شناختی سر و کار دارد، اما نسبت امت واحده اسلامی با تمدن نوین، نسبت تلازم است.

حجت الاسلام و المسلمین میرمحمدی با بیان این مطلب افزود: تمدن نوین اسلامی محقق نمی‌شود مگر با تحقق امت واحده. بنابراین، مبانی نظری هر دو واژه بسیار نزدیک به هم است؛ وضعیت حاکم بر عصر تکنولوژی و نبود توجه لازم به جهان بینی صحیح و ایدئولوژی خردمندانه، دلیل اصلی پرداختن به حوزه مبانی است.

وی افزود: پیشرفت بشر در عرصه تکنولوژی، توجه به وحی و رشد خرد را در پی نداشته است و این خود زنگ خطری برای اتحاد اسلامی و تمدن سازی اسلامی است. اسلام دینی است که بنیان خود را به صراحت بر پایه احکام اجتماعی مبتنی بر وحدت امت اسلامی و تمدن سازی قرار داده است و روح اجتماعی در دستورات آن موج می‌زند.

رئیس مرکز خدمات حوزه های علمیه گفت: اولین مبنای نظریه این دو واژگان، مبنای شناخت است؛ شناخت از مبانی اساسی معرفت شناختی است و بدون پذیرفتن این مبنا، سخن گفتن از اتحاد اسلامی و تمدن اسلامی بی معناست. بر این اساس است که قرآن می فرماید:«وَاللَّهُ أَخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لَا تَعْلَمُونَ شَيْئًا وَجَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَةَ ۙ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ»؛ این مبنای شناخت است که ما را به مبنای دیگری مثل مبنای توحید، رهنمون می‌کند.

وی خاطر نشان کرد: با رویکرد امت واحده و تمدن اسلامی، حاکمیت الله تحقق پیدا می کند؛ یعنی اتحاد و تمدن هیچگاه با صرف حضور عنصر انسانی شکل نمی‌گیرد، بلکه به دلیل جایگاه شناخت خداست که این دو دارای آغاز و انجام می شود و جانمایه معرفت الهی، توحید قرار می‌گیرد. قرآن کریم رشد در امور مادی و علمی را تمدن نمی‌داند، بلکه اگر جامعه و افراد صالح در مسیر هدف الهی قرار بگیرند، آنها را صاحب تمدن می‌داند. لذاست که پیامبر اعظم صلوات الله علیه اعلام می‌کند که سرلوحه رسالت من دعوت مردمان به توحید است.

حجت الاسلام و المسلمین میرمحمدی گفت:با توجه به این مبناست که امام خمینی رحمت الله علیه تمدن اسلامی را بر تمدن های دیگر برتر می داند و می فرماید: مجد مسلمین دنیا را گرفته بود، تمدن آن فوق تمدن‌ها و معنویت آنان بالاترین معنویت ها و توسعه مملکت شان از همه ممالک بیشتر بود. یا اینکه در بیان دیگری، مقام معظم رهبری می‌فرمایند: جامعه ای که مکتب توحید را مبنای کار خود قرار می‌دهد، همه خیراتی را که متوجه بر تمدن‌سازی است به دست خواهد آورد و یک تمدن بزرگ و عمیق و ریشه دار خواهد ساخت.

وی افزود:بر اساس همین مبنای شناخت است که ما به مبنای دیگری در اتحاد و تمدن اسلامی به نام مبنای نبوت می رسیم. شناخت نبوت، شناخت مسیر اتحاد و تمدن اسلامی است. پیامبر اسلام صلوات الله علیه، نخستین کسی بود که بنیاد اتحاد و تمدن اسلامی را پایه ریزی کرد و در گسترش این دو و گذر انسان از جاهلیت به مدرنیت و از تفرقه به وحدت به صورت سری و علنی تلاش جدی کرد و با این رویکرد، تغییرات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی فراوانی را حاصل کرد و دین اسلام در اندک زمانی توانست پایه‌گذار تمدن عظیم جهانی گردد و تمدن های قدرتمند و با سابقه ایران و روم را به رقابت فراخواند.

رئیس مرکز خدمات حوزه های علمیه ادامه داد: این امر نشان دهنده ظرفیت اسلام در جهانی سازی و ارائه ساختارهای تمدنی بر پایه اتحاد اسلامی است. لذا مقام معظم رهبری می‌فرمایند: سیره نبی اکرم صلوات الله علیه در دوره ده ساله حاکمیت در مدینه یکی از درخشان‌ترین دوره‌های حکومت در طول تاریخ بشری است.

وی خاطر نشان کرد: مبنای دیگر امت واحده و تمدن سازی، امامت و رهبری است که این هم بر پایه شناخت است، یعنی هم نبوت و هم توحید و هم امامت و رهبری بر اساس مبنای شناخت می‌تواند مبنایی برای اتحاد اسلامی و تمدن سازی قرار بگیرد.

حجت الاسلام و المسلمین میرمحمدی اظهار کرد: رهبری جامعه اسلامی دارای سه شأن اداره امور جامعه، مرجعیت دینی و تشکیل حکومت است. تمدن‌ها، به قول منطقیون، یک جنس دارد و یک فصل. جنس تمدن‌ها، قانون نظامات و شهرنشینی است. ولی فصل تمدن ها که آنها را از هم دیگر مجزا می‌کند، فرهنگی است. فرهنگ اسلامی است که انسان‌ها را به وحدت اسلامی ترغیب می‌کند و هویت تمدن را آشکار می‌کند.

وی با بیان این مطلب افزود: شهرها و بناهای تاریخی که سلاطین می‌سازند، تعیین کننده روح جامعه اسلامی نیستند؛ فرهنگ که فصل تمدن هاست، قلب و هویت تمدن است و مرکز ثقل این قلب و هویت در تمدن اسلامی، علاوه بر توحید و نبوت، امامت و رهبری است. لذا روح امامت-محوری وحدتی ایجاد می کند که در ذیل تمدن اسلامی جایابی می‌شود؛ قرآن قرار گرفتن در مسیر امت واحده و تمدن اسلامی را بدون وجود یک رهبر صالح و توانمند میسر نمی داند. بنابراین، به تعبیر قرآن، در عالم بیش از دو نوع تمدن وجود ندارد. یکی تمدن با رهبری الهی و دیگری تمدن با رهبری طاغوت؛ قرآن کریم ماهیت امت واحده و تمدن را چنین بیان می‌کند: " اللَّهُ وَلِيُّ الَّذينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَي النُّورِ".

رئیس مرکز خدمات حوزه های علمیه گفت: اتحاد و تمدن از دیدگاه اسلام، دور شدن از ظلمات و وارد شدن به نور است. زمانی که انسان به نور رسید، کسب نورانیت می‌کند و متحد و متمدن می‌شود. در مقابل، تمدن کفر است." وَالَّذِينَ كَفَرُوا أَوْلِيَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُمَاتِ".

وی افزود: مبنای دیگری که می‌توان برای این دو واژگان بیان کرد، مبنای ماهیت از اویی و به سوی اویی است. این مبنا از مبانی محوری هستی‌شناختی دینی است. بر اساس جهان‌بینی قرآن، جهان ماهیت از اویی، "انا لله" و بسوی اویی " انا الیه راجعون" دارد. پس جهان، در کل، یک سیر نزولی را طی می‌کند و در حال طی کردن سیر صعودی به سوی اوست و این سیر صعودی، همان وحدت امت اسلامی و تمدن سازی نوین اسلامی است.

حجت الاسلام و المسلمین میرمحمدی خاطر نشان کرد: مبنای دیگری که می‌توان برای این واژگان مطرح کرد، مبنای دو بعدی بودن انسان است. یکی از مبانی مهم انسان‌شناختی اسلامی، دو بعدی بودن انسان است. خداوند انسان را از دو جنبه طبیعی و فراطبیعی خلق کرده است. از ویژگی‌های مهم قرآن در ترسیم انسان، توجه به دو بعد وجودی اوست. چون در نهاد او هم گرایش به خیر وجود دارد " لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ". با این گرایش است که انسان نیل به وحدت و تمدن اسلامی پیدا می‌کند و هم گرایش به شر دارد " أُولَئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ "؛ با این گرایش به شر است که انسان وحدت گریز می شود و تمدن ستیز می گردد.

وی ادامه داد: تمدن پذیری و تمدن گریزی، وحدت پذیری و وحدت گریزی انسان مرتبط با دو بعدی بودن اوست و این دو بعدی بودن، منشاء دو گونه استعداد سعادت و شقاوت و تبعیت از جنود عقل یا جنود جهل است؛ لذا، امام خمینی رحمت الله علیه می‌فرماید: عربهایی که در زمان نزول قرآن مردمی متفرق بودند و مشغول جنگ و جدال بین خودشان و به فکر امور سیاسی نبودند، در کمتر از نیم قرن دو امپراتوری را فتح کردند.این بر اساس بعدی است که در وجود انسان هست، که بعد روحانی انسان است.

حجت الاسلام و المسلمین میرمحمدی افزود:مبنای دیگر، مبنای کرامت ذاتی انسان است. انسان در نگاه قرآن، موجودی دارای کرامت ذاتی است؛ این فضیلت را خداوند در ذات بشر نهاده است. اگر قرآن می فرماید:" وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ" منظور از برتری در این آیه، برتری در دنیاست، نه برتری در آخرت؛ انسانی که به کرامت خود پی ببرد، از تفرقه گریزان است و به وحدت امت اسلامی و تمدن سازی می‌اندیشد.

وی تصریح کرد: مبنای دیگری که به عنوان مبانی نظریه اتحاد اسلامی است، مبنای فطرت کمال جویی انسان است؛ بر اساس این مبنا، وحدت در جامعه دینی از ضروریات اصلی است و تکامل جامعه را در پی دارد و زمینه‌ساز تحقق نوین اسلامی می‌شود. با نگاهی به دوره طلایی تمدن اسلامی می‌توان به این مهم دست یافت که هر زمان امت اسلامی با مذاهب مختلف و با تکیه بر وحدت و همدلی پیش رفته‌ است، به قله های والای تمدنی دست یافته است. زیرا وحدت یک سیاست راهبردی حقیقی جهت اعتلای جامعه است. برای نمونه، در عصر تمدن آل بویه وحدت اسلامی باعث خلق دوره ای شد که به نام رنسانس اسلامی معروف شد.

رئیس مرکز خدمات حوزه های علمیه ادامه داد: در حال حاضر، جهان اسلام از توانمندی بسیاری برخوردار است که در صورت تشکیل امت واحده می توان تمدن بزرگی را بنا نهاد؛ حدود ۵۰ کشور اسلامی وجود دارد که یک چهارم کشورهای مستقل جهان را تشکیل می‌دهد. بیش از ۲۸ میلیون کیلومتر مربع و حدود ۲۰ درصد کل خشکی های زمین در اختیار کشورهای اسلامی است. هفت آبراه مهم و استراتژیک جهان در قلمرو یک یا دو کشور اسلامی است.

وی خاطرنشان ساخت: رویکرد اسلام ناب، بیش از آنکه به اختلافات توجه کند، به اشتراکات توجه دارد. در تمدن پیشین اسلامی چتر اسلام گسترده شده بود و تمام ساکنان این سرزمین از جنوب فرانسه تا شمال چین با هویت واحد اسلامی شناخته می شدند، ولی کسی تردید ندارد که همگان درکی کاملاً یکسان از اسلام نداشتند.

حجت الاسلام و المسلمین میرمحمدی ادامه داد: امروز نیز در امت اسلامی، با وجود هویت واحد، این تنوع و تکثر به آسانی به چشم می‌خورد. مقام معظم رهبری می‌فرمایند: وحدت یک حرکت سیاسی و تاکتیکی نیست، بلکه اعتقاد و ایمان قلبی به لزوم اتحاد امت اسلامی است. اولین قدم در اتحاد دنیای اسلام، پرهیز جوامع مسلمان، دولت‌ها، اقوام و مذاهب اسلامی، از تعرض و ضربه زدن به یکدیگر و اتحاد در مقابل دشمن مشترک است و در قدم‌های بعدی، کشورهای اسلامی باید با یکدیگر در علم و ثروت امنیت و قدرت سیاسی، در جهت دستیابی به تمدن نوین اسلامی هم افزایی و تلاش کنند.

وی اظهار داشت: گفتگوهای عالمانه در این کنفرانس های مهم مقدمه‌ای است برای تشکیل امت واحده است؛ زیرا گفتگو در اسلام از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و عدم تبادل نظر و گفت‌وگو پیامدهای ناگواری مانند ناکامی در دستیابی به هدف، آسیب‌پذیری و عقب ماندگی جامعه و عدم تحقق اتحاد و تمدن نوین اسلامی را در پی دارد.

رئیس مرکز خدمات حوزه های علمیه در پایان تأکید کرد: اگر نخبگان و صاحبنظران بتوانند در فضای سالم، آزاد و به دور از هرگونه تعصب جاهلی، نظریات همدیگر را تحمل و نقد و بررسی نمایند به طور طبیعی دستاوردهای خوبی در راستای وحدت اسلامی و شکوفایی و تمدن زایی به بار خواهد آورد.

انتهای پیام/

وحدت یک سیاست راهبردی جهت اعتلای جامعه است/ یکی از مبانی امت واحده و تمدن سازی، امامت و رهبری است