سازمان تبلیغات باید مثل یک قرارگاه جهادی عمل کند/تبلیغات دین به حوزه محدود نشود
استاد عالی حوزه علمیه معتقد است تبلیغات دین در صورتی مؤثر خواهد بود که در تمام حوزه‌های ارتباط جمعی محقق شود، بنابراین حوزه‌های مختلف وظیفه تبلیغی دارند و ما تنها اگر به حوزه محدود اکتفا کنیم نتیجه این خواهد بود که تأثیر تبلیغی کمتر را شاهد خواهیم بود.
اشتراک گذاری :
به گزارش حوزه فرهنگ و هنر خبرگزاری تقریب، نشست هم اندیشی بانوان فرهیخته؛ زهره مجتهده صفاتی، الهام یاوری، فهیمه فرهمند، فائزه عظیم زاده اردبیلی، صدیقه صدیق، عزت میرخانی و معصومه صادقی با حجت‌الاسلام والمسلمین محمد قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، دوشنبه هفتم شهریور با حضور حجت‌الاسلام رضا عزت زمانی، معاون فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی و عاطفه سعیدی‌نژاد، مدیرکل امور بانوان سازمان تبلیغات اسلامی در سالن جلسات این سازمان برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین قمی در ابتدای با اشاره به اهداف برگزاری این نشست گفت: در این جلسه در نظر داشتیم دستوری معین نشود و پیشنهادات و نظرات را آزاد بشنویم و طبیعتا برای جلسات بعد با توجه به وظایفی که برای ما مشخص شده، ظرفیت‌ها را بیشتر معرفی خواهیم کرد. انتظار می‌رود با این هم‌اندیشی‌ها بتوانیم به نتایج خوبی در حوزه تبلیغ و ساختارسازی فرهنگی دسترسی پیدا کنیم.
عاطفه سعیدی‌نژاد، مدیرکل امور بانوان سازمان تبلیغات اسلامی با بیان اینکه تاکنون گفتگوهای بسیاری در باب ضرورت رسیدگی جدی به تبلیغ و عرصه ساختارسازی فرهنگی کشور انجام شده است، گفت: در سازمان تبلیغات اسلامی در دوره ریاست جدید، اداره کلی با عنوان اداره کل امور بانوان شکل پیدا کرد و در این اداره کل یکی از امهات هدف‌گیری ما ایجاد شبکه مردمی پویا، فعال و پای کار انقلاب اسلامی بوده است.
وی اظهار کرد: در این اداره کل تلاش می‌کنیم ظرفیت‌های متعدد بانوان را در عرصه‌های مختلف تبلیغی و فرهنگی ناظر به ظرفیت‌های متعددشان در مسیر رسیدن به پیشرفت ایرانی ـ اسلامی فعال کنیم، در این راستا طرح کلانی با عنوان نهضت پیشرفت بانوان شکل پیدا کرده است.
سعیدی‌نژاد افزود: امروز برای اینکه بتوانیم قدم مفید و مؤثری را در مسیر تبلیغ بانوان و ایجاد عرصه برای نقش‌آفرینی آنها در ساحت تبلیغ و فرهنگ در شکل‌دهی شبکه تبلیغ مردمی و ایجاد شرایط گذار تبلیغی که امروزه مؤثر باشد و بتواند ذهن و دل مخاطبان را با خود همراه کند، باید درمورد استراتژی‌ها و عرصه‌گشایی‌های جدید تبلیغی بانوان به بحث و گفتگو بپردازیم تا مشخص شود، چگونه می‌توانیم در فضای فرهنگی و تبلیغی کشور به نظام مسائل بانوان رسیدگی کنیم.
وی عنوان کرد: در عرصه تبلیغی بانوان با محرومیت‌ها و محدودیت‌های مختلفی مواجه هستیم و در طول سالیان به این محرومیت دامن زده شده است و امروز برای ورود مؤثر که زن را در ساحت رهبری انقلاب تعریف کند، باید برنامه‌های مؤثر و حساب‌شده‌ای داشت چون وقتی ارزیابی می‌کنیم، می‌بینیم توان دشمن و قدرت برنامه‌ریزی و محاسبه‌گری او چندبرابر شده، بنابراین عده و عده ما باید مناسب هدف‌گیری کند و راهبردی قدم بردارد و نقطه‌زنی کند. لذا در نظر است با توجه به ظرفیت‌های مختلف تبلیغی سازمان تبلیغات اسلامی که وجوه بانوانانه دارد، اعم از امور بانوان، مساجد، کانون‌ها و خانه‌های قرآن از محضر شما بانوان فرهیخته در ساحت ترسیم خطوط کلان سیاستگذاری تبلیغی در حوزه‌های مختلف بانوان بهره ببریم.
الهام یاوری، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس و رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان گفت: به‌نظر می‌رسد در فضای تبلیغات مؤثر در حوزه بانوان ما دو کمبود اصلی داریم، یکی اینکه هنوز بعد از گذشت این همه سال از انقلاب اسلامی، تعریف روشنی از مفهوم زن‌بودن و کمال زنانه وجود ندارد. ما فرمایشات رهبر معظم انقلاب اسلامی را داریم که به طور خیلی قاطع می‌فرمایند خانه‌داری، فرزندداری، همسرداری و حضور اجتماعی، چهار انتظاری است که از بانوان وجود دارد و می‌فرمایند: بندگی خدا چتری است که روی این چهارتا پهن می‌شود و هر خانمی متناسب با نگاهش نسبت به وظیفه‌ای که دارد و مسئولیتش در قبال خداوند نسبت این‌ها را در زندگی خود تنظیم می‌کند.
وی اظهار کرد: متأسفانه این مفهوم به هیچ وجه مفهوم عمومی در جامعه ما نیست. بسیاری از گویندگان و مبلغان و حتی کتاب‌های درسی، نگاه متفاوتی از این موضوع دارند. در دوره‌های متفاوت بین نسبت ارزشی که حضور اجتماعی دارد در مقابل نسبت ارزشی که فرزندداری و شوهرداری ممکن است داشته باشد، به تناوب دچار افراط و تفریط شده‌ایم.
یاوری با اشاره به هزینه‌هایی که ما باید برای هرکدام از این موارد که ذکر شد، بپردازیم، گفت: این کافی نیست که ما بگوییم خانم‌ها باید علم‌آموزی کنند و فعالیت اجتماعی داشته باشند، اما هیچ هزینه‌ای بابت آن نپردازیم و همه هزینه را متوجه خود خانم کنیم. به نظرم روشن کردن این حد و مرزها وظیفه حاکمیت و خانواده است.
وی افزود: به نظر می‌رسد در زمینه تبلیغ در حوزه بانوان ما اغلب به سرشاخه‌ها پرداخته‌ایم تا به مسائل بنیادی، مورد دیگر اینکه بسترهای کافی برای موفقیت پیدا نکرده‌ایم، موضوع این است که ما ریشه‌ها را در نظر نمی‌گیریم و دائما به مسأله عفاف و حجاب پرداخته‌ایم. آمارها نشان داده که به طرز عجیبی اعتماد به نفس دختران نسبت به پسران ضعیف است. ما متأسفانه معلول‌ها را پررنگ می‌کنیم اما به علت‌ها نمی‌پردازیم.
فروغ نیلچی‌زاده، استاد حوزه و دانشگاه و دانش‌آموخته فلسفه و حکمت اسلامی به قاعده مدیریت که فرمول ساده‌ای به نام فرصت، امکانات، اهداف و موانع دارد، اشاره کرد و گفت: ما باید بدانیم سازمان تبلیغات اسلامی چه امکاناتی در اختیار دارد و الان چه ظرفیتی از این امکانات استفاده می‌شود و این فراخوان برای تکمیل، اصلاح و ارتقای چه بخشی از آنها انجام شده است و یا موانعی که شما در حیطه اثربخشی و ثمربخشی می‌بینید و ما از آنها دور هستیم چه مواردی است؟
وی اظهار کرد: امروزه با آسیب‌هایی از جمله جرم‌های پنهان و جرم‌خیزی در بین گروه‌ها و طبقاتی که قبلا این تبعات را نداشته‌ایم، مواجه هستیم که باید این افراد شناسایی، بالنده، پایش و معرفی شوند و زمینه‌سازی صورت پذیرد. برای اینکه این اتفاقات بیافتد نیازمند تسهیل‌گری هستیم.
نیلچی‌زاده عنوان کرد: تسهیل‌گری برای این است که این نمونه‌ها این‌قدر در کشور زیاد شود که تبدیل به یک سؤال عملی و نظری شود. مثلا اینکه آیا بین اشتغال و فرزندآوری تضاد و تعارض هست یا خیر؟ بلافاصله وقتی این سؤال در فضای مجازی مطرح می‌شود برای این موضوع جواب روشن مطرح می‌شود مبنی بر اینکه هرگز. اگر بین نخبگی و فعالیت‌هایی مثل هنر مادری و همسری تعارض در مباحث نظری مطرح شود، نمونه عملی که مبطل آن است باید ارائه شود.
وی افزود: یکی از بحث‌ها در ارتباط با بانوان، کمک به مادر و مادریاوری است، اگر قرار است مادران بیش از سه بچه داشته باشند، آیا سازمان تبلیغات برای مادرانی که می‌خواهند بارداری بر اساس موازین ناب الهی و انقلابی داشته باشند، طرح و برنامه دارد؟ جهاد تبیین و جهاد فرزندآوری و دغدغه رهبر معظم انقلاب اسلامی در بحث فعالیت‌های جنگ نرم موضوعات جدی است که باید مورد توجه قرار گیرد. عدم دقت، دغدغه و هوشمندی یک جریان فراگیر است و تا وقتی که به یک درد عمیق تبدیل نشود به دنبال درمان نخواهیم رفت.
فهیمه فرهمندپور، کارشناس فلسفه، کارشناس الهیات و دکترای تاریخ و استاد دانشگاه تهران گفت: به‌نظرمی‌رسد رسالت سازمان تبلیغات اسلامی این است که توصیه‌های دین را تبلیغ و ترویج کند که اگر این‌طور باشد ما دچار مشکل تاریخی در این زمینه هستیم که متأسفانه محورهای رفتارهای دینی را محدود کرده‌ایم. حقیقت این است که توصیه‌های دینی، مفهوم فراخی دارد چه بسا اینکه ما جاهای دیگر را خالی گذاشته‌ایم باعث ناکامی ما در قسمت‌هایی شده که خالی نگذاشته‌ایم.
وی اظهار کرد: رهبر معظم انقلاب اسلامی می فرمایند: «امر به ورزش امر به معروف است»، به‌نظرم اگر قرار است سازمان تبلیغات اسلامی رسالتش تبلیغ هرآنچه توصیه دین است، باشد، حتما باید محورهای تبلیغ دین را به لحاظ مفهومی و مصداقی توسعه دهیم. خوشبختانه پس از مطرح کردن مکرر این موارد، مثلا در سال‌های اخیر در حرم رضوی مشاهده می‌کنیم که وعاظ به این سمت رفته‌اند که درمورد روابط خانوادگی و روابط همسران و... سخنرانی می‌کنند.
فرهمندپور عنوان کرد: باید توسعه مصداقی و مفهومی برای دریافت‌کننده پیام و تبلیغ‌کننده داشته باشیم و باید این موضوع را مد نظر قرار دهیم که شبکه‌سازی یاوران در امر تبلیغ خیلی امر مهمی است. کار خیلی اثرگذاری که آیت‌الله رئیسی وقتی مسئولیت آستان قدس رضوی را برعهده گرفتند، انجام دادند، توسعه خدمت رضوی بود یعنی مفهوم خدمت رضوی را توسعه دادند و تجربه فوق‌العاده در بحث خادم‌یاری‌های استانی اتفاق افتاد. یا نذر فرهنگی که در زمانی که آقای قالیباف شهردار بودند صورت پذیرفت، چرا ما از این تجربیات استفاده نمی‌کنیم؟
وی افزود: ما باید مفهوم و مصداق مبلغ مذهبی را توسعه دهیم، وقتی مفهوم و مبلغ را توسعه دادیم خیلی اتفاقات مهمی می‌افتد نکته دیگر توسعه محل و عرصه تبلیغ است، رهبر معظم انقلاب اسلامی در سیاست‌های ابلاغی خانواده بر مسجدمحوری تاکید کردند که خیلی امر باشکوهی است، اما باید در نظر داشته باشیم که مسجدمحوری به معنی محدودشدن به مسجد نیست، یعنی مسجد، محور فعالیت‌های کل محل قرار گیرد.
استاد دانشگاه تهران گفت: ما متأسفانه عادت کرده‌ایم، دین در کنار زندگیمان باشد در حالیکه دین، متن زندگی است. تا وقتی درک درستی از این مفهوم نداشته باشیم بعید است که اتفاقات جدی در این زمینه روی دهد.
فائزه عظیم‌زاده اردبیلی، دانشیار دانشگاه امام صادق(ع) و عضو شورای عالی تحقیقات و فناوری وزارت علوم با اشاره به همکاری خود از سال ۶۰ با سازمان تبلیغات اسلامی گفت: اینکه سازمان تبلیغات اسلامی یک ارگان است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی شکل می‌گیرد، یعنی انقلاب این ارگان را که در خدمت دین است، می‌زاید. بدیهی است که رسالت اصلی این مجموعه، تبلیغ دین و تبیین جهان‌بینی و ایدئولوژی اسلام و سیره اهل بیت(ع) است. اما الان دهه ۶۰ نیست، الان دهه ۴۰۰ است که قرن عوض شده، ایده‌ها و الگوهای مرجع نیز عوض شده‌اند و خیلی اتفاقات افتاده است.
وی اظهار کرد: وقتی صحبت از سازمان تبلیغات اسلامی می‌شود، بهتر است کمی عملیاتی فکر کنیم و ببینیم واقعا چه باید کرد، از منظر من معلم که ۳۶ سال است در دانشگاه تدریس می‌کنم، اولین کاری که به‌نظر می‌رسد باید برای نسل جدید انجام داد این است که عرصه‌ها و ساحت‌های تبلیغ باید مشخص باشد و سازمان تبلیغات اسلامی باید مثل یک قرارگاه جهادی عمل کند، لذا پیشنهاد این است که عرصه‌های تبلیغ تبیین شود، تبلیغ دین در عین حال که جزء لاینفک حیات بشری است اما آنچه امروز مهم است، ساحت فرهنگی، اقتصادی و ساحت‌های بومی و منطقه‌ای است.
عظیم‌زاده اردبیلی عنوان کرد: جامعه ما دارد به سمت سالمندی حرکت می‌کند که زنگ خطر است و سازمان تبلیغات اسلامی باید کلیدواژه‌هایی با عنوان سالمندی داشته باشد، مثل مواجهه با سالمند، نگهداری از سالمند، احترام به سالمند ، درمان سالمند و ... که کل جامعه بايد در اين زمينه آموزش ببیند و مسئولیت این آموزش برعهده سازمان تبلیغات است که مرکز توسعه تبلیغ است و در این زمینه باید گلوگاه‌ها را حسب عرصه‌های بومی، منطقه‌ای و بین‌المللی بشناسد.
صدیقه صدیق، مدیرکل سابق امور بانوان استانداری قم و رئیس دانشکده حکمت و تاریخ جامعه المصطفی قم درباره نقش‌آفرینی بانوان در عرصه تبلیغ دین و امور فرهنگی گفت: مهمترین رسالت ما در حوزه خانواده است که من اصرار دارم بگویم بحث زنان در خانواده، چون به نظر من خیلی از مشکلات که امروز به وجود می‌آید این است که زن را از خانواده خارج می‌کنیم و می‌خواهیم جداگانه بررسی کنیم. ما انتظار داشتیم با تشکیل دولت مردمی و انقلابی شاهد یک سیاستگذاری قوی در حوزه خانواده و ساختارسازی مناسب در این حوزه باشیم اما متأسفانه در حوزه زنان برنامه جدی راهبردی تاکنون وجود نداشته است.
وی اظهار کرد: یکی از مشکلات اصلی در بحث موضوع زن و خانواده، بحث تکثر نهادهای متولی است که باعث موازی‌کاری و عدم مسئولیت‌پذیری می‌شود و نکته این است که هیچ الزامی برای پاسخگویی از طرف نهادها وجود ندارد. مثلا در حوزه عفاف و حجاب مجموعه‌های متعدد کارگروه‌های مختلف در حوزه عفاف و حجاب تشکیل داده‌اند که معمولا هم از افراد مشابه تشکیل شده‌اند و فقط برگزارکننده جلسات متفاوت هستند.
صدیق افزود: در سازمان تبلیغات اسلامی باید برنامه جامع راهبردی و ساختار چابک و تأثیرگذار داشته باشیم. خرسندیم از اینکه نگاه برنامه‌محور در دوره جدید ریاست سازمان تبلیغات اسلامی حاکم شده و امیدواریم برسیم به جایی که مسئولیت الزام‌آور برای خود ایجاد کرده باشیم.
وی تصریح کرد: به طور اخص در بحث تبلیغ، موضوع اول شبکه‌سازی مبلغان است که ما شبکه‌سازی قوی که بتواند جریان‌سازی کند، نداریم و هنوز منابع ما جلسات خانگی و سخنرانی در مؤسسات و دانشگاه‌هاست، البته این‌ها هم موثر هستند، اما چون شبکه‌سازی مؤثر انجام نشده هیچ‌وقت نتوانسته‌ایم جریان‌سازی کنیم، حتی نظارت هم نمی‌توانیم داشته باشیم. نکته بعد این است که سطح آگاهی مبلغان نسبت به مسائل روز و پاسخگویی به شبهات قابل قبول نیست. موضوع دیگر که باید مورد توجه قرار گیرد این است که باید در شیوه‌های نوین تبلیغ، فعالیت جدی‌تری داشته باشیم. نکته مهم دیگر اینکه باید در زمینه تصمیم‌گیری‌ها برای بانوان جایگاه لحاظ کنیم.
عزت میرخانی، استاد حوزه و دانشگاه گفت: برای زن، یک غربتی وجود دارد و آن، ایجاد شکاف بین اندیشه حضرت امام(ره) نه تنها در فقه سیاسی، فقه تمدن‌ساز و فقه نظام‌ساز بلکه در اندیشه جرم گرفته مرتبط با زنان است. ما در مسائل زنان هنوز در گام اول مانده‌ایم. رهبر معظم انقلاب اسلامی فرمودند: «عصر ما خیلی به عصر امیرالمؤمنین(ع) شبیه است». مقام معظم رهبری در رابطه با اجتهاد در مسائل زنان فرمودند: «اگر ما تجزی در اجتهاد را حتی از مبنای فقهی قبول نداشته باشیم، باید گره فقه زنان توسط زنان باز شود.»
وی افزود: باید بگوییم متأسفیم از اینکه سازمان تبلیغات اسلامی به تازگی و در دوره ریاست جدید، اداره کل بانوان را راه‌اندازی کرده است. مدیریت بسیاری از مسائل مربوط به زنان هنوز بدست مردان است.
میرخانی عنوان کرد: در عرصه بین‌الملل در هامبورگ، ۸۰ مرکز اسلامی داریم، اما ما چند مبلغ زن در عرصه بین‌الملل تربیت کرده‌ایم؟ چقدر نخبه‌شناسی صورت پذیرفته است؟ چرا اطلاعات در جلسات عمومی ناقص به مردم داده می‌شود؟ مقصر کیست؟ چرا تنگ‌نظری و عدم اعتماد به زنان متبحر و متخصص مانع از این شده که ما رسالت‌های معرفی نظام چه در تبلیغات خارج از کشور و چه داخل کشور به زنان سپرده شود؟ چقدر برای خوابگاه‌های دانشجویی نیرو پرورش داده‌ایم؟ بسیاری فارغ‌التحصیل فقه و فلسفه داریم و از حضور آنها بهره نمی‌بریم.
وی گفت: باید در سیاستگذاری برای عرصه‌های مختلف تبلیغات نیرو پرورش دهیم. ارتباط حوزه‌های علمیه، نخبه‌پروری و پرورش مبلغ باید مورد توجه قرار گیرد. باید اهل قلم پرورش دهیم و دوره‌های تبلیغی و تربیتی برای فارغ‌التحصیلان حوزه برگزار شود.
صادقی، استاد حوزه علمیه و پژوهشگر پیشنهاد داد: پیش‌نویسی به‌عنوان مانیفست شورای سیاستگذاری تهیه شود و موضوع کاری مشخص شود و بدانیم موضوع کار چیست و چه برنامه‌هایی باید تنظیم و اجرا شود. مسلما بحث ساختار زنان در جمهوری اسلامی غیر از تشکیل مرکز عالی فراقوه‌ای زنان که دستور رهبر معظم انقلاب اسلامی در سال ۹۲ و ۹۳ است، محقق نخواهد شد. اگر به زنان کرامت بخشیدیم این اقدام می‌تواند خیلی از معضلات فرهنگی را برطرف کند.
وی عنوان کرد: در حکم رهبر معظم انقلاب اسلامی خطاب به حجت‌الاسلام والمسلمین قمی این نکته مطرح شده بود که در مقابله با هجمه‌هایی که به جامعه وارد می‌شود، سازمان تبلیغات اسلامی یکی از وظایفش این است که دین را با شیوه‌های نوین برای جامعه تبلیغ کند، وقتی از تبلیغ می‌گوییم حتما منظور ما مبلغ نیست بلکه عرصه‌های متفاوت دارد.
مجتهده زهره صفاتی، از بنیانگذاران حوزه علمیه در قم گفت: تبلیغات در صورتی مؤثر خواهد بود که در تمام حوزه‌های ارتباط جمعی محقق شود. حوزه‌های مختلف وظیفه تبلیغی دارند و ما تنها اگر به حوزه محدود اکتفا کنیم نتیجه این خواهد بود که تأثیر تبلیغی کمتر را شاهد خواهیم بود.
وی اظهار کرد: در بحث تبلیغات، باید شگردهای اصلی را در نظر بگیریم، اگر کسی واقعا اهل تقوا باشد در مخاطب تأثیر می‌گذارد، بنابراین به آنچه می‌گوییم باید عمل کنیم. متأسفانه از مسائل دیگر مثل حوزه اقتصاد و ارتباط جوانان غافل هستیم و معتقدم به زیرساخت‌ها باید توجه داشته باشیم.
