زمينه براي فعاليت القاعده و گروههاي مشابه در جهان عرب وجود ندارد

شخصيت بن لادن را چگونه ارزيابي مي كنيد؟ آيا وي يك مجاهد عربي اسلامي بود يا به عنوان يك دست نشانده براي مخدوش جلوه دادن دين اسلام و خشن نشان دادن اين دين مبين و در جهت منافع امريكا ايفاي نقش كرد؟

او ايفاگر نقشي مهم بود كه با درگيري بين امريكا و شوروي در افغانستان شروع و با يك درگيري همه جانبه در منطقه به پايان رسيد. وي همگام با سياستهاي امريكا از سال۱۹۸۵تا اويل دهه ۹۰ خدمات شاياني كرد اما بعد از آن به مخالفت برخاست. در اواسط دهه۹۰ پيامي را به عربستان فرستاد و خواستار ايجاد اصلاحات در اين كشور شد. پس از آن بود كه در مخالفت با سياستهاي امريكا عازم سودان شد. در مورد حوادث ۱۱سپتامبر بايد اين نكته را يادآور شد كه درست است كه اين حادثه باعث شد امريكاييها، افغانستان و عراق را اشغال كنند اما در عين حال اين عمليات اقتصاد غرب را متحمل خسارت ۴ تريليون دلاري كرد؛ يكي از پيامدهاي مهم اين اشغالگريها، بحران اقتصادي بود . بن لادن و القاعده بهانه اين حمله نظامي نبودند بلكه ديدگاه غرب نسبت به كشورهاي منطقه و منافع آنها زمينه اشغالگري را فراهم آورد.

آيا مي توانيم بگوييم كه القاعده نقشي مهم در ايجاد فتنه اختلاف انگيزي بين شيعه و سني در عراق،‌ پاكستان و ديگر مناطق جهان،‌ ايفا كرد؟

هر ايدئولوژي در جهان روش خود را صحيح و روش ديگران را نادرست مي داند. در مناقشه شيعه وسني در عراق اشغال امريكا تاثير بسياري داشت .از سوي ديگر حضور جريانهاي متفاوت در اين كشور بر ايجاد اختلافات دامن مي زد. القاعده در عراق با جريانهاي موجود مخالف بود و مي خواست ديدگاههاي خود را اجرا كند. از سوي ديگر طرح امريكا در عراق كه انتظار داشت پس از اين كشور دومينوي ايران و سوريه را ساقط كند با شكست مواجه شد. عوارض اختلافات بين شيعيان و اهل تسنن در عراق بسيار آزاردهنده است ولي واقعيت دارد. هر جريان و جنبشي داراي نكات مثبت و منفي است؛ القاعده معتقد است بهترين نوع حكومت بازگشت به روزهاي صدراسلام مي باشد. القاعده با اين سياست اختلافات و درگيريها را همراه با اشغال امريكا از سويي به سوي ديگر كشاندند و منطقه را بيشتر در درگيريهاي مذهبي و بحران اقتصادي فروبردند.

به نظر شما زمان اعلام مرگ بن لادن در جهت دورساختن اذهان عمومي از انقلابهاي ضد امريكايي منطقه صورت گرفته است يا هدف آن كسب آراي بيشتر در اانتخابات آتي رياست جمهوري امريكاست؟

انقلابهاي عربي از ميزان دشمني غربيها با گروه القاعده كاست. و ارزش خود را در ميان سياستهاي امريكا از دست داد. اين انقلابها راه حلهاي ديگري در جهت عكس با طرحهاي القاعده براي جهان عرب به ارمغان آورد. امريكا اين زمان را براي ترور بن لادن انتخاب كرد تا به اهداف خود در هدايت انقلابهاي مردمي در جهان عرب به نفع خود برسد اما اگر اين خبر چند ماه ديگر اعلام مي گرديد بهره اي براي اين سياست امريكا نداشت.

نکته ای را که اینجا باید عرض کنم این است که ضعف کنونی القاعده به اين دليل نيست كه در حال حاضر رهبر آن ترور شده است بلكه نقش اين گروه در جهان عرب كمرنگ شده و تاثير خود را از دست داده است.