برگزاري نشست وضعيت فرهنگی و اجتماعی مسلمانان روسيه

به گزارش خبرنگار تقريب(تنا)، در اين نشست که به همت گروه مطالعات فرهنگي جهان اسلام پژوهشکده ارتباطات فرهنگي بين‌الملل پژوهشگاه برگزار گرديد، دکتر بهرام امیر احمدیان، عضوهیأت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران، وضعيت فرهنگي و اجتماعي مسلمانان روسيه را تشريح كرد.

وي در اين نشست با اشاره به سوابق ديرينه ارتباطات ايران و روسيه ، اظهار داشت: شناخت ما از روسيه و مسلمانان اين كشور بسيار كم است و رسانه ها در ايران نتوانستند ماهيت و شرايط فرهنگي، اجتماعي و سياسي روسيه را به جامعه ايراني بشناسانند لذا انتظاراتي كه ما از روسيه داريم معقول نيست.

دکتر بهرام امیر احمدیان در ادامه به سابقه اسلام در روسيه اشاره كرد و گفت: اسلام در روسيه سابقه ۱۴۰۰ساله دارد و اكنون جمعيت مسلمانان اين كشور ۱۵ تا ۲۴ ميليون نفر تخمين زده شده است كه تاتارها با بيش از ۵ ميليون مسلمان در بين قوميتهاي روسيه رتبه اول از نظر تعداد مسلمانان را دارا مي باشند.

وي افزود: در منطقه "پاولژیه" (سواحل رودخانه ولگا) اسلام تقریبا صد سال جلوتر از گرایش روسیه به شاخه ارتدوکس مسیحیت بعنوان مذهب رسمی، وجود داشته است؛ در حال حاضر اسلام از لحاظ تعداد پیروان، دومین مذهب رسمی روسیه بعد از ارتدوکس بشمار می آید.

اين استاد دانشگاه بازيابی هويت دينی مسلمانان روسيه را دغدغه اصلي آنها برشمرد و گفت: مسلمانان روسيه در راه بازيابی هويت خويش کوششهای بسيار کرده و اکنون در زير پرچم فدراسيون روسيه به عنوان يک کشور مسيحی، خواستار حقوق بيشتر و شناسايی حقوق شهروندی خود در دستيابی به آزادی وجدان در برگزاری آزادنه شعائر، آداب و مراسم دينی خويش هستند. تاتارها نخستين قوميتهای مسلمان روسيه بودند که در اين راه مبارزه کردند و با نشر انديشه "جديديسم" به رهبری اسماعيل گاسپيرالی سبب بيداری و خود آگاهی مسلمانان در يک جامعه مسيحی شدند.

وي در ادامه به تقسیم بندی مسلمانان روسیه از نظر نژادی پرداخت و توضيح داد: جمهوري ها را از لحاظ نژادي و مذهبي مي توان به چند دسته تقسيم کرد: گروه يکنواخت: چچن و اينگوش؛ جمهوري هاي چند نژادي که مسلمانان در آنها اکثريت را تشکيل مي دهند: داغستان، کاباردينو – بالکاريا، کاراچاي – چرکس و جمهوري هايي که از لحاظ نژادي - مذهبي يکنواخت نيستند: اوستياي شمالي، کالميکيا، آديگه.

عضوهیأت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران همچنين پراکندگی جغرافيايی مسلمانان روسيه را تبيين كرد و اظهار داشت: مناطقی که به طور مرسوم اسلام در آنها رواج دارد، مناطق مرکزی و جنوبی "پریولژیه"، قفقاز شمالی و سیبری می باشند. علاوه بر این مسلمانان در مسکو، سن پطرزبورگ و دیگر شهر های بزرگ نیز سکونت دارند.

وي افزود: بنا به گزارش اداره دینی مسلمانان در بخش اروپایی روسیه، در استان مسکو بیش از ۳ میلیون مسلمان و در خود شهر مسکو در حدود یک و نیم تا دو میلیون نفر مسلمان سکونت دارند.

اين پژوهشگر كشورمان بيان داشت: مسلمانان روسیه اکثرا از اهل تسنن ( شاخه های حنفی و شافعی) می باشد. در "پریولژیه" داخل روسیه و سیبری اکثر مسلمانان از شاخه حنفی و در قفقاز (به غیر از آذربایجانی ها) شافعی می باشند. پیروان شاخه های حنبلی بسیار کم و از شاخه مالکی تقریبا وجود ندارد؛ اکثر شیعه های جعفری را آذربایجانی ها (در حدود دو میلیون نفر) تشکیل می دهند؛ به غیر از این در شمال قفقاز چندین مسلک صوفیه نیز وجود دارد.

وي با اشاره به افزايش جمعيت مسلمانان روسيه در سالهاي اخير و روند رو به رشد آن در آينده، گفت: جمعيت و درصد مسلمانان روسيه رو به افزايش است كه زاد و ولد بيشتر مسلمانان نسبت به مسيحيان و مهاجرت مسلمانان از جمهوري هاي سابق شوروي به روسيه دو دليل اصلي اين افزايش جمعيت هستند.

اين استاد دانشگاه در ادامه ساختارها و تشکيلات مسلمانان روسيه را توضيح داد و بيان نمود: در کنار هر مسجدی ساختاری جامع مشغول فعالیت می باشد، یعنی مجمعی که کمیسیونی متشکل از سه نفر را برای حل مسائل مختلفی از جمله مسائل مالی انتخاب می کند؛ امامان خطیب مساجد از سوی مفتی اداره دینی تعیین می شوند و به عنوان رهبر و جوابگوی فعالیت های مختلف و از جمله فعالیت های مالی مسجد می باشد.

وي افزود: شورایی با نام شورای مفتیان روسیه وجود دارد (در ماه ژوئن سال ۱۹۹۶تاسیس شده) که مجموعه ای از ادارات دینی مسلمانان را تحت پوشش خود جمع کرده و وظیفه هماهنگی فعالیت آنها را بر عهده دارد؛ در خاک روسیه در حدود ۴۰ اداره دینی مسلمانان فعالیت دارند که اداره دینی مسلمانان در بخش اروپایی روسیه با نفوذ ترین آنها می باشد.

دکتر امیر احمدیان احداث مساجد جديد در روسيه را از چالشهای اساسی مسلمانان توصيف كرد و اظهار داشت: در مسکو برای حدود ۲ ميليون مسلمان فقط ۴ مسجد وجود دارد؛ همچنين شهر سوچی با ۲۰ هزار جمعيت مسلمان، مسجد ندارد و در هنگام برگزاری المپيک زمستانی ۲۰۱۴ ميهمانان مسلمان برای ۵ وعده نماز، به مسجد نمی توانند دسترسی داشته باشند.

اين استاد دانشگاه مدارای دينی در قفقاز را شاخصه اصلي اين منطقه دانست و گفت: اوستيايي ها و آبخاز ها خيلي خوشحال هستند و افتخار مي کنند با اينکه جمعيت مسيحيان نسبت به مسلمانان در اين منطقه بيشتر است، آنها توانسته اند وحدت و يکپارچگي ملي خويش را حفظ کنند.

وي افزود: آبخازها، آبازين ها، آديگه ها و همچنين اوستيايي ها پيروان مذاهب اوليه هستند و همين عامل باعث مي شود که مسيحيان، مسلمانان و حتي ملحدين، در اين منطقه وحدت و يکپارچگي ملي را در بين خود حفظ کنند.

دكتر امير احمديان به پويايی اسلام در منطقه تاتارستان اشاره كرد و تصريح نمود: در حال حاضر در این جمهوری تمامی شرایط برای تحکیم اسلام مهیا شده است؛ در سال ۲۰۰۱ در تاتارستان به طور رسمی در حدود هزار مکتب، بیش از ده ها مدرسه (حوزه علمیه) و تعداد بیشماری مسجد فعالیت می کردند؛همچنين شبکه خبری اسلامی برای تبلیغات اسلام در این جمهوری دایر شده که به امر نشر و چاپ دوره ای کتب اسلامی به زبان های تاتاری و روسی مبادرت می ورزد.

پيوند گزارش تصويري