قرارگاه ملی مساجد و نمایشگاه مسجد جامعه‌پرداز؛ گامی بزرگ در راستای تقویت مساجد
حجت‌الاسلام سید ناصر میرمحمدیان در گفت‌وگویی درباره قرارگاه ملی مسجد و نمایشگاه مسجد جامعه‌پرداز، به تشریح اهداف و برنامه‌های این دو نهاد مهم پرداخت و نقش کلیدی مساجد در ترویج گفتمان امامت و امت را برجسته کرد.
اشتراک گذاری :
به گزارش حوزه فرهنگ و هنر خبرگزاری تقریب، قرارگاه ملی مسجد و نمایشگاه مسجد جامعه پرداز از جمله دو اقدام بنیاد هدایت، که وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی است، به شمار می‌روند. این دو اقدام به منظور تقویت نقش مساجد در جامعه و ارتقاء فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی در این مکان‌های مقدس طراحی شده‌اند. قرارگاه ملی مسجد به عنوان یک نهاد کلیدی در هماهنگی و توسعه فعالیت‌های مساجد، با هدف ارتقاء کیفیت خدمات و بهبود عملکرد مساجد در سطح کشور، نقش برجسته‌ای ایفا می‌کند. از سوی دیگر، نمایشگاه مسجد جامعه پرداز هدفی فراتر از یک نمایشگاه دارد؛ این برنامه به‌دنبال ایجاد تحول در نقش مساجد و تقویت پیوند آن‌ها با جامعه است. در ادامه، حجت‌الاسلام سید ناصر میرمحمدیان، قائم‌مقام تبلیغ و امور فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی و مدیرعامل بنیاد هدایت، به بررسی عمیق فعالیت‌ها و دستاوردهای قرارگاه ملی مسجد و نمایشگاه مسجد جامعه پرداز می‌پردازد.
بنیاد هدایت به‌عنوان پل ارتباطی برای تقویت و توسعه فعالیت‌های مساجد
حجت‌الاسلام میرمحمدیان در این گفتوگو به فعالیت‌های عمده قرارگاه ملی مسجد اشاره کرد و توضیح داد: «در قرارگاه ملی مسجد، ایده‌ای که در بنیاد هدایت دنبال می‌کردیم به خوبی پیشرفت کرده است. هدف ما از ابتدا این بود که مسئولیت راهبری نرم یا مدیریت غیرمستقیم مساجد را برعهده بگیریم. همین مسئولیت در قرارگاه ملی مسجد نیز به عهده ما گذاشته شد. در این قرارگاه، پنج رکن اصلی برای اداره مساجد تعیین شده است: راهبری، نرم‌افزار، سخت‌افزار، مردمی و تربیت امام. در این تقسیم کار، رکن نرم‌افزاری به سازمان تبلیغات اسلامی سپرده شد.»
مدیرعامل بنیاد هدایت ادامه داد:« تقسیم وظایف در پروژه قرارگاه ملی مسجد به گونه‌ای انجام شد که مسئولیت بخش نرم‌افزاری به سازمان تبلیغات اسلامی محول گردید. در این راستا، ما در سازمان تبلیغات، این مسئولیت را به سه حوزه اصلی تقسیم کردیم: گفتمان‌سازی، توانمندسازی و تولید دانش. برای اجرای این برنامه‌ها، بنیاد هدایت به عنوان یک نهاد میان‌بخشی، از مشارکت تمامی دستگاه‌ها بهره‌برداری می‌کند. این بنیاد به عنوان پل ارتباطی و هماهنگ‌کننده، به پیاده‌سازی اهداف مذکور پرداخته و در جهت تقویت و توسعه فعالیت‌های مساجد گام برمی‌دارد.»
تمرکز بر توانمندسازی مساجد
حجت‌الاسلام میرمحمدیان بر تمرکز ویژه بر توانمندسازی مساجد در سطح استان‌ها و شهرستان‌ها تأکید کرد. وی توضیح داد:«برای عملی کردن این هدف، نیاز داریم به نقشه‌ای به نام "نقشه توانمندسازی مساجد شهرستانی". این نقشه که توسط سازمان تبلیغات اسلامی به طور کلی تدوین می‌شود، با همکاری قرارگاه ملی مسجد هر شهرستانی به روز رسانی و تکمیل خواهد شد.»
او به بررسی مراحل کلیدی تدوین نقشه توانمندسازی مساجد در شهرستان‌ها پرداخت و توضیح داد:« برای تدوین نقشه توانمندسازی، اولین و مهم‌ترین گام، داشتن اطلاعات دقیق و کامل از مساجد هر شهرستان است.»
مدیر عامل بنیاد هدایت تأکید کرد:« ما بر اساس داده‌های موجود از سال‌های گذشته، تصمیم به راستی‌آزمایی این اطلاعات گرفته‌ایم. به این منظور، یک فایل اکسلی که شامل اطلاعات پیشین مساجد است، به مسئولان مربوطه ارائه شده تا صحت و دقت داده‌ها را بررسی کنند. این راستی‌آزمایی به ما این امکان را می‌دهد که به یک اطلس چاپی جامع و دقیق برای هر شهرستان دست یابیم، که در آن وضعیت و نیازهای مساجد به طور کامل و به‌روز مشخص شده است.»
فصل‌بندی و دسته‌بندی مساجد بر اساس وضعیت امام، عِده و عُده
پس از تکمیل مرحله اولویت‌بندی مساجد، حجت‌الاسلام میرمحمدیان به تشریح مرحله بعدی پرداخته و گفت:«این مرحله شامل فصل‌بندی و دسته‌بندی مساجد بر اساس سه معیار اصلی است؛ وضعیت امام، وضعیت عِده (تشکیلات) و وضعیت عُده (امکانات). بر اساس این معیارها، مساجد به پنج دسته اصلی تقسیم می‌شوند؛ مساجد الگو، شاخص، پویا، فعال و دایر.»
حجت‌الاسلام میرمحمدیان در ادامه توضیح داد:« پس از انجام طبقه‌بندی، وارد مرحله طراحی نقشه توانمندسازی برای مساجد شهرستان‌ها می‌شویم. در این مرحله، یکی از مساجد متوسط که مشابه با مساجد پویا است به عنوان نمونه انتخاب می‌شود.»
او ادامه داد:« برای توانمندسازی این مسجد، تمرکز بر روی تقویت و توانمندسازی کنشگران آن است. به عبارت دیگر، اولویت اصلی در این مرحله، ارتقاء مهارت‌ها و ظرفیت‌های افراد کلیدی در مسجد است که در این میان، امام مسجد به عنوان مهم‌ترین کنشگر شناسایی می‌شود. توانمندسازی امام مسجد به عنوان نقطه شروع، به طور مستقیم بر روی سایر اعضای فعال در مسجد تأثیرگذار خواهد بود و به بهبود کلی عملکرد مسجد کمک خواهد کرد.»
مراحل کلیدی در طراحی نقشه توانمندسازی مساجد شهرستان‌ها
حجت الاسلام میرمحمدیان درباره طراحی نقشه توانمندسازی مساجد در شهرستان‌ها، به دو مرحله اصلی انتخاب سبک توانمندسازی و تعیین و سازمان‌دهی سرفصل‌ها و قالب‌ها اشاره کرد و گفت:« برای توانمندسازی مساجد از سبکی به نام «راهیابی» استفاده می‌شود که به‌عنوان یک روش میانه بین روش‌های مربی‌محور و مخاطب‌محور قرار دارد. در این مرحله، ابزارها و قالب‌هایی که برای توانمندسازی امامان مساجد نیاز داریم، لیست می‌کنیم. این ابزارها شامل سرفصل‌های آموزشی و روش‌های مختلف ارائه مثل کلاس‌ها، کارگاه‌های عملی، نشست‌ها، و مشاوره‌ها است.»
او در رابطه با مرحله تعیین و سازمان‌دهی سرفصل‌ها و قالب‌ها توضیح داد:« در این مرحله، سرفصل‌های مورد نیاز برای امامان را در قالب‌های مشخص بررسی کرده و اولویت‌بندی می‌کنیم. برای هر سرفصل، قالب یا ابزار مناسب را انتخاب می‌کنیم و مشخص می‌کنیم که این قالب با چه فرد یا تیمی اجرا می‌شود، به‌عنوان‌مثال، استاد کلاس، مدیر کارگاه، یا سازنده مستند. همچنین، زمان و حجم هر جلسه نیز تعیین می‌شود.»
او تأکید کرد:«بعد از انجام این مراحل، نقشه توانمندسازی هر شهرستان شامل چند خط برنامه خواهد بود که هر خط برنامه شامل سرفصل، قالب یا ابزار، و مجری آن است. این نقشه به ما کمک می‌کند تا با همکاری تمام کنشگران مرتبط طراحی را انجام داده و به مرحله اجرا برسانیم.»
حجت‌الاسلام میرمحمدیان به مراحل اجرایی این برنامه مهم اشاره کرد و توضیح داد:«تا کنون، ما در حدود ۴۲۰ شهرستان این مراحل را آغاز کرده‌ایم و در حال حاضر در مرحله راستی‌آزمایی نهایی هستیم. هدف نهایی ما این است که با کمک همه ذینفعان، نقشه توانمندسازی را به بهترین شکل طراحی و اجرا کنیم.»
تا تصویب سند ملی مسجد؛ قرارگاه ملی مسجد هدایتگر فعالیت‌های مسجدی
حجت‌الاسلام سید ناصر میرمحمدیان در این گفتوگو وضعیت سند ملی مسجد را مورد بررسی قرار داد و گفت:«در حال حاضر، سند ملی مسجد به‌عنوان یک سند رسمی و ابلاغ شده وجود ندارد و هدف‌گذاری‌های مرتبط با آن به تصویب نرسیده است. در حقیقت، ما تنها پیش‌نویس سند ملی مسجد را طراحی کرده‌ایم و این پیش‌نویس به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال شده است، اما هنوز تصویب نشده است. به همین دلیل، در حال حاضر هیچ سند ملی مسجد رسمی‌ای برای بررسی اهداف و سیاست‌ها در دسترس نیست.»
مدیرعامل بنیاد هدایت تأکید کرد:«با وجود عدم تصویب سند ملی مسجد، تلاش‌ها و اقدامات در زمینه تقویت و توسعه مساجد همچنان ادامه دارد و قرارگاه ملی مسجد به عنوان یک نهاد کلیدی در این فرایند، نقش مهمی در بهبود وضعیت مساجد و ایجاد هماهنگی میان نهادهای مختلف و انجام تفاهمات ایفا می‌کند.»
اطلس ملی مساجد، گنجینه‌ای از اطلاعات ۸۰ هزار مسجد
حجت الاسلام میرمحمدیان آمار جدیدی از تعداد کل مساجد ثبت‌شده در اطلس ملی مساجد کشور ارائه داد و افزود:« تا کنون حدود ۸۰ هزار مسجد در این اطلس شناسایی شده است. با این حال، اطلاعات هنوز به‌طور دقیق نهایی نشده و در حال حاضر، تیم‌های مربوطه در حال راستی‌آزمایی و بررسی دقیق‌تر داده‌ها هستند تا به‌روزرسانی‌های لازم صورت گیرد. این فرایند به منظور افزایش دقت و جامعیت اطلس ملی مساجد ادامه دارد و هدف نهایی دستیابی به داده‌های کامل و معتبر برای بهبود برنامه‌ریزی و مدیریت مساجد در سطح کشور است.»
برنامه‌های آینده برای بهروزرسانی و توسعه اطلس ملی مساجد
حجت الاسلام میرمحمدیان به بررسی برنامه‌های آینده برای توسعه و بهروزرسانی اطلس ملی مساجد پرداخت و گفت: « یکی از برنامه‌های کلیدی، طراحی و ارائه خدماتی است که مساجد را به روزرسانی اطلاعات خود ترغیب کند. این روش به‌ویژه برای جلوگیری از قدیمی شدن اطلاعات و افزایش دقت آن‌ها مؤثر است.»
او افزود:« علاوه بر این، همکاری با سایر دستگاه‌ها و نهادها نیز ضروری است تا بتوانیم بهروزرسانی اطلاعات مساجد را به صورت جامع و مؤثر انجام دهیم. هدف این است که خود مساجد و سایر ذینفعان در این فرایند مشارکت فعال داشته باشند تا نیازی به استفاده مداوم از نیروهای اداری و سازمانی نباشد.»
نمایشگاه مسجد جامعه‌پرداز؛ ترسیمی از نقش مساجد در حکمرانی اسلامی
در گفتوگو با حجت‌الاسلام سید ناصر میرمحمدیان، قائم‌مقام تبلیغ و امور فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی و مدیرعامل بنیاد هدایت، به بررسی اهداف و جزئیات نمایشگاه مسجد جامعه پرداز پرداختیم. این نمایشگاه به‌منظور تبیین آئین حکمرانی اسلامی و نقش اساسی مساجد و امامت میانی در این آئین طراحی و دایر شده است.
حجت‌الاسلام میرمحمدیان هدف اصلی از برگزاری این نمایشگاه را تبیین و معرفی نقش امامت میانی در ساختار حکمرانی اسلامی عنوان کرد و گفت: «بر اساس بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، که بر جامعه‌پردازی و دولت‌سازی تأکید دارد، نمایشگاه مسجد جامعه پرداز به‌ویژه بر روی نقش امامت عام در مقیاس میانی متمرکز است. ما در این نمایشگاه تلاش داریم تا به مردم نشان دهیم که امامت میانی، به ویژه در سطوح پایین‌تر از مقیاس کلان و در مقیاس محله و روستا، می‌تواند به شکل‌گیری شبکه‌ای مؤثر و کارآمد در مدیریت اجتماعی کمک کند.»
از غدیر تا انقلاب؛ روایت حکمرانی اسلامی در نمایشگاه مسجد جامعه‌پرداز
حجت الاسلام میرمحمدیان جزئیات محتوای این نمایشگاه که به بررسی مدل حکمرانی اسلامی و نقش مساجد می‌پردازد را تشریح کرد:« نمایشگاه از روز غدیر، به عنوان نقطه آغازین برای رونمایی از مدل حکمرانی اسلامی، شروع می‌شود و به بررسی ویژگی‌های امامت در دوران حضور اهل بیت (علیهم السلام) می‌پردازد. این نمایشگاه سپس به دوران غیبت معصوم رفته و تلاش‌های فقها برای تحقق امامت عام در این دوران را به تصویر می‌کشد.»
او ادامه داد:« در کنار این سیر تاریخی، نمایشگاه به تحلیل شیوه‌های حکمرانی باطل بر اساس آیات قرآنی و داستان‌های تاریخی می‌پردازد. سپس وارد دوره امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب شده و شیوه امامت عام در مقیاس کلان را به عنوان مدل حکمرانی ولایی در مکتب امام ارائه می‌دهد.»
مدیرعامل بنیاد هدایت تأکید کرد:« در ادامه، نمایشگاه به بررسی گام دوم انقلاب اسلامی و مدل امامت میانی با محوریت مساجد می‌پردازد و نمونه‌های موفق این مدل را در عمل به نمایش می‌گذارد. همچنین، در بخش‌های جانبی نمایشگاه، به سند ملی مسجد، مدل مدیریت بر مساجد، و نسبت حاکمیت با مساجد پرداخته می‌شود.»
گروه‌های هدف نمایشگاه مسجد جامعه پرداز
حجت‌الاسلام میرمحمدیان با اشاره به گروه‌های هدف این نمایشگاه، بیان کرد:« مخاطبان اصلی نمایشگاه، ائمه جماعات و کنشگران و فعالان مسجدی هستند. این گروه‌ها به‌ویژه با محتوای تخصصی نمایشگاه و ابعاد مختلف حکمرانی اسلامی و نقش مساجد در آن آشنا خواهند شد.»
بازخوردهای مثبت از نمایشگاه مسجد جامعه پرداز
قائم‌مقام تبلیغ و امور فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی درباره بازخوردها و نظرات بازدیدکنندگان از نمایشگاه مسجد جامعه پرداز گفت:« بازخوردهای دریافت‌شده از شخصیت‌ها و بزرگان حاضر در نمایشگاه به‌طور کلی مثبت و رضایت‌بخش بوده است. بسیاری از بازدیدکنندگان ابراز لطف کرده و نمایشگاه را کاری بی‌نظیر یا کم‌نظیر دانسته‌اند. البته، طبیعی است که این نمایشگاه بدون نواقص نیست و یکی از انگیزه‌های اصلی ما از برگزاری این نمایشگاه، دریافت نقدها و نظرات اساتید و صاحب‌نظران برای اصلاح و بهبود آن بوده است.»
از جهاد تبیین تا حکمرانی نرم؛ موضوعات متنوع کارگاه‌های نمایشگاه
حجت الاسلام میرمحمدیان درباره فعالیت‌های آموزشی نمایشگاه مسجد جامعه پرداز گفت:« در طول چند سالی که نمایشگاه مسجد جامعه پرداز دایر است، نشست‌های علمی متعددی توسط صاحب‌نظران و اساتید برگزار شده است. این نشست‌ها و ارائه‌های تخصصی به ویژه برای امامان برتر، کنشگران مسجدی و بانوان فعال مسجدی در سالن همایش‌ها اجرا می‌شود.»
او افزود:« علاوه بر این، کارگاه‌های متنوع و گسترده‌ای نیز با هدف توانمندسازی امامان و کنشگران مسجدی برگزار شده است. این کارگاه‌ها موضوعات مختلفی را شامل می‌شود از جمله جهاد تبیین، پیشرفت، مقاومت و مدیریت مسجد. همچنین، بحث‌هایی پیرامون حکمرانی نرم، شبکه‌ای و مردمی نیز مورد بررسی قرار گرفته است.»
گفتمان امامت-امت؛ محور اصلی نمایشگاه مسجد جامعه‌پرداز
مدیر عامل بنیاد هدایت به نقش نمایشگاه مسجد جامعه پرداز در توسعه و تقویت مساجد در جامعه پرداخت و بیان کرد:« نمایشگاه مسجد جامعه پرداز با هدف ارائه گفتمان امامت-امت و ارائه الگوهای موفق، به‌دنبال انگیزش و شکل‌گیری مساجد جامعه‌پرداز است. این نمایشگاه تلاش دارد تا با انتقال این گفتمان به فعالان و صاحب‌نظران حوزه مساجد، زمینه‌ساز تکثیر و ارتقاء تعداد مساجد در تراز مسجد جامعه پرداز باشد.»
او تأکید کرد:« اگر این پیام به درستی منتقل شود و اقناع فکری در این زمینه صورت بگیرد، امیدواریم که در آینده نزدیک تعداد قابل توجهی از مساجد به سطح مورد نظر برسند. به‌واسطه این تلاش‌ها، گامی مهم در مسیر استقرار کامل تمدن نوین اسلامی و زمینه‌سازی برای ظهور حضرت حجت (عج) برداشته خواهد شد.»
قرارگاه ملی مساجد و نمایشگاه مسجد جامعه‌پرداز؛ گامی بزرگ در راستای تقویت مساجد
حجت‌الاسلام سید ناصر میرمحمدیان در گفت‌وگویی درباره قرارگاه ملی مسجد و نمایشگاه مسجد جامعه‌پرداز، به تشریح اهداف و برنامه‌های این دو نهاد مهم پرداخت و نقش کلیدی مساجد در ترویج گفتمان امامت و امت را برجسته کرد.
قرارگاه ملی مسجد و نمایشگاه مسجد جامعه پرداز از جمله دو اقدام بنیاد هدایت، که وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی است، به شمار می‌روند. این دو اقدام به منظور تقویت نقش مساجد در جامعه و ارتقاء فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی در این مکان‌های مقدس طراحی شده‌اند. قرارگاه ملی مسجد به عنوان یک نهاد کلیدی در هماهنگی و توسعه فعالیت‌های مساجد، با هدف ارتقاء کیفیت خدمات و بهبود عملکرد مساجد در سطح کشور، نقش برجسته‌ای ایفا می‌کند. از سوی دیگر، نمایشگاه مسجد جامعه پرداز هدفی فراتر از یک نمایشگاه دارد؛ این برنامه به‌دنبال ایجاد تحول در نقش مساجد و تقویت پیوند آن‌ها با جامعه است. در ادامه، حجت‌الاسلام سید ناصر میرمحمدیان، قائم‌مقام تبلیغ و امور فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی و مدیرعامل بنیاد هدایت، به بررسی عمیق فعالیت‌ها و دستاوردهای قرارگاه ملی مسجد و نمایشگاه مسجد جامعه پرداز می‌پردازد.
بنیاد هدایت به‌عنوان پل ارتباطی برای تقویت و توسعه فعالیت‌های مساجد
حجت‌الاسلام میرمحمدیان در این گفتوگو به فعالیت‌های عمده قرارگاه ملی مسجد اشاره کرد و توضیح داد: «در قرارگاه ملی مسجد، ایده‌ای که در بنیاد هدایت دنبال می‌کردیم به خوبی پیشرفت کرده است. هدف ما از ابتدا این بود که مسئولیت راهبری نرم یا مدیریت غیرمستقیم مساجد را برعهده بگیریم. همین مسئولیت در قرارگاه ملی مسجد نیز به عهده ما گذاشته شد. در این قرارگاه، پنج رکن اصلی برای اداره مساجد تعیین شده است: راهبری، نرم‌افزار، سخت‌افزار، مردمی و تربیت امام. در این تقسیم کار، رکن نرم‌افزاری به سازمان تبلیغات اسلامی سپرده شد.»
مدیرعامل بنیاد هدایت ادامه داد:« تقسیم وظایف در پروژه قرارگاه ملی مسجد به گونه‌ای انجام شد که مسئولیت بخش نرم‌افزاری به سازمان تبلیغات اسلامی محول گردید. در این راستا، ما در سازمان تبلیغات، این مسئولیت را به سه حوزه اصلی تقسیم کردیم: گفتمان‌سازی، توانمندسازی و تولید دانش. برای اجرای این برنامه‌ها، بنیاد هدایت به عنوان یک نهاد میان‌بخشی، از مشارکت تمامی دستگاه‌ها بهره‌برداری می‌کند. این بنیاد به عنوان پل ارتباطی و هماهنگ‌کننده، به پیاده‌سازی اهداف مذکور پرداخته و در جهت تقویت و توسعه فعالیت‌های مساجد گام برمی‌دارد.»
تمرکز بر توانمندسازی مساجد
حجت‌الاسلام میرمحمدیان بر تمرکز ویژه بر توانمندسازی مساجد در سطح استان‌ها و شهرستان‌ها تأکید کرد. وی توضیح داد:«برای عملی کردن این هدف، نیاز داریم به نقشه‌ای به نام "نقشه توانمندسازی مساجد شهرستانی". این نقشه که توسط سازمان تبلیغات اسلامی به طور کلی تدوین می‌شود، با همکاری قرارگاه ملی مسجد هر شهرستانی به روز رسانی و تکمیل خواهد شد.»
او به بررسی مراحل کلیدی تدوین نقشه توانمندسازی مساجد در شهرستان‌ها پرداخت و توضیح داد:« برای تدوین نقشه توانمندسازی، اولین و مهم‌ترین گام، داشتن اطلاعات دقیق و کامل از مساجد هر شهرستان است.»
مدیر عامل بنیاد هدایت تأکید کرد:« ما بر اساس داده‌های موجود از سال‌های گذشته، تصمیم به راستی‌آزمایی این اطلاعات گرفته‌ایم. به این منظور، یک فایل اکسلی که شامل اطلاعات پیشین مساجد است، به مسئولان مربوطه ارائه شده تا صحت و دقت داده‌ها را بررسی کنند. این راستی‌آزمایی به ما این امکان را می‌دهد که به یک اطلس چاپی جامع و دقیق برای هر شهرستان دست یابیم، که در آن وضعیت و نیازهای مساجد به طور کامل و به‌روز مشخص شده است.»
فصل‌بندی و دسته‌بندی مساجد بر اساس وضعیت امام، عِده و عُده
پس از تکمیل مرحله اولویت‌بندی مساجد، حجت‌الاسلام میرمحمدیان به تشریح مرحله بعدی پرداخته و گفت:«این مرحله شامل فصل‌بندی و دسته‌بندی مساجد بر اساس سه معیار اصلی است؛ وضعیت امام، وضعیت عِده (تشکیلات) و وضعیت عُده (امکانات). بر اساس این معیارها، مساجد به پنج دسته اصلی تقسیم می‌شوند؛ مساجد الگو، شاخص، پویا، فعال و دایر.»
حجت‌الاسلام میرمحمدیان در ادامه توضیح داد:« پس از انجام طبقه‌بندی، وارد مرحله طراحی نقشه توانمندسازی برای مساجد شهرستان‌ها می‌شویم. در این مرحله، یکی از مساجد متوسط که مشابه با مساجد پویا است به عنوان نمونه انتخاب می‌شود.»
او ادامه داد:« برای توانمندسازی این مسجد، تمرکز بر روی تقویت و توانمندسازی کنشگران آن است. به عبارت دیگر، اولویت اصلی در این مرحله، ارتقاء مهارت‌ها و ظرفیت‌های افراد کلیدی در مسجد است که در این میان، امام مسجد به عنوان مهم‌ترین کنشگر شناسایی می‌شود. توانمندسازی امام مسجد به عنوان نقطه شروع، به طور مستقیم بر روی سایر اعضای فعال در مسجد تأثیرگذار خواهد بود و به بهبود کلی عملکرد مسجد کمک خواهد کرد.»
مراحل کلیدی در طراحی نقشه توانمندسازی مساجد شهرستان‌ها
حجت الاسلام میرمحمدیان درباره طراحی نقشه توانمندسازی مساجد در شهرستان‌ها، به دو مرحله اصلی انتخاب سبک توانمندسازی و تعیین و سازمان‌دهی سرفصل‌ها و قالب‌ها اشاره کرد و گفت:« برای توانمندسازی مساجد از سبکی به نام «راهیابی» استفاده می‌شود که به‌عنوان یک روش میانه بین روش‌های مربی‌محور و مخاطب‌محور قرار دارد. در این مرحله، ابزارها و قالب‌هایی که برای توانمندسازی امامان مساجد نیاز داریم، لیست می‌کنیم. این ابزارها شامل سرفصل‌های آموزشی و روش‌های مختلف ارائه مثل کلاس‌ها، کارگاه‌های عملی، نشست‌ها، و مشاوره‌ها است.»
او در رابطه با مرحله تعیین و سازمان‌دهی سرفصل‌ها و قالب‌ها توضیح داد:« در این مرحله، سرفصل‌های مورد نیاز برای امامان را در قالب‌های مشخص بررسی کرده و اولویت‌بندی می‌کنیم. برای هر سرفصل، قالب یا ابزار مناسب را انتخاب می‌کنیم و مشخص می‌کنیم که این قالب با چه فرد یا تیمی اجرا می‌شود، به‌عنوان‌مثال، استاد کلاس، مدیر کارگاه، یا سازنده مستند. همچنین، زمان و حجم هر جلسه نیز تعیین می‌شود.»
وی تأکید کرد:«بعد از انجام این مراحل، نقشه توانمندسازی هر شهرستان شامل چند خط برنامه خواهد بود که هر خط برنامه شامل سرفصل، قالب یا ابزار، و مجری آن است. این نقشه به ما کمک می‌کند تا با همکاری تمام کنشگران مرتبط طراحی را انجام داده و به مرحله اجرا برسانیم.»
حجت‌الاسلام میرمحمدیان به مراحل اجرایی این برنامه مهم اشاره کرد و توضیح داد:«تا کنون، ما در حدود ۴۲۰ شهرستان این مراحل را آغاز کرده‌ایم و در حال حاضر در مرحله راستی‌آزمایی نهایی هستیم. هدف نهایی ما این است که با کمک همه ذینفعان، نقشه توانمندسازی را به بهترین شکل طراحی و اجرا کنیم.»
تا تصویب سند ملی مسجد؛ قرارگاه ملی مسجد هدایتگر فعالیت‌های مسجدی
حجت‌الاسلام سید ناصر میرمحمدیان در این گفتوگو وضعیت سند ملی مسجد را مورد بررسی قرار داد و گفت:«در حال حاضر، سند ملی مسجد به‌عنوان یک سند رسمی و ابلاغ شده وجود ندارد و هدف‌گذاری‌های مرتبط با آن به تصویب نرسیده است. در حقیقت، ما تنها پیش‌نویس سند ملی مسجد را طراحی کرده‌ایم و این پیش‌نویس به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال شده است، اما هنوز تصویب نشده است. به همین دلیل، در حال حاضر هیچ سند ملی مسجد رسمی‌ای برای بررسی اهداف و سیاست‌ها در دسترس نیست.»
مدیرعامل بنیاد هدایت تأکید کرد:«با وجود عدم تصویب سند ملی مسجد، تلاش‌ها و اقدامات در زمینه تقویت و توسعه مساجد همچنان ادامه دارد و قرارگاه ملی مسجد به عنوان یک نهاد کلیدی در این فرایند، نقش مهمی در بهبود وضعیت مساجد و ایجاد هماهنگی میان نهادهای مختلف و انجام تفاهمات ایفا می‌کند.»
اطلس ملی مساجد، گنجینه‌ای از اطلاعات ۸۰ هزار مسجد
حجت الاسلام میرمحمدیان آمار جدیدی از تعداد کل مساجد ثبت‌شده در اطلس ملی مساجد کشور ارائه داد و افزود:« تا کنون حدود ۸۰ هزار مسجد در این اطلس شناسایی شده است. با این حال، اطلاعات هنوز به‌طور دقیق نهایی نشده و در حال حاضر، تیم‌های مربوطه در حال راستی‌آزمایی و بررسی دقیق‌تر داده‌ها هستند تا به‌روزرسانی‌های لازم صورت گیرد. این فرایند به منظور افزایش دقت و جامعیت اطلس ملی مساجد ادامه دارد و هدف نهایی دستیابی به داده‌های کامل و معتبر برای بهبود برنامه‌ریزی و مدیریت مساجد در سطح کشور است.»
برنامه‌های آینده برای بهروزرسانی و توسعه اطلس ملی مساجد
حجت الاسلام میرمحمدیان به بررسی برنامه‌های آینده برای توسعه و بهروزرسانی اطلس ملی مساجد پرداخت و گفت: « یکی از برنامه‌های کلیدی، طراحی و ارائه خدماتی است که مساجد را به روزرسانی اطلاعات خود ترغیب کند. این روش به‌ویژه برای جلوگیری از قدیمی شدن اطلاعات و افزایش دقت آن‌ها مؤثر است.»
او افزود:« علاوه بر این، همکاری با سایر دستگاه‌ها و نهادها نیز ضروری است تا بتوانیم بهروزرسانی اطلاعات مساجد را به صورت جامع و مؤثر انجام دهیم. هدف این است که خود مساجد و سایر ذینفعان در این فرایند مشارکت فعال داشته باشند تا نیازی به استفاده مداوم از نیروهای اداری و سازمانی نباشد.»
نمایشگاه مسجد جامعه‌پرداز؛ ترسیمی از نقش مساجد در حکمرانی اسلامی
در گفتوگو با حجت‌الاسلام سید ناصر میرمحمدیان، قائم‌مقام تبلیغ و امور فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی و مدیرعامل بنیاد هدایت، به بررسی اهداف و جزئیات نمایشگاه مسجد جامعه پرداز پرداختیم. این نمایشگاه به‌منظور تبیین آئین حکمرانی اسلامی و نقش اساسی مساجد و امامت میانی در این آئین طراحی و دایر شده است.
حجت‌الاسلام میرمحمدیان هدف اصلی از برگزاری این نمایشگاه را تبیین و معرفی نقش امامت میانی در ساختار حکمرانی اسلامی عنوان کرد و گفت: «بر اساس بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، که بر جامعه‌پردازی و دولت‌سازی تأکید دارد، نمایشگاه مسجد جامعه پرداز به‌ویژه بر روی نقش امامت عام در مقیاس میانی متمرکز است. ما در این نمایشگاه تلاش داریم تا به مردم نشان دهیم که امامت میانی، به ویژه در سطوح پایین‌تر از مقیاس کلان و در مقیاس محله و روستا، می‌تواند به شکل‌گیری شبکه‌ای مؤثر و کارآمد در مدیریت اجتماعی کمک کند.»
از غدیر تا انقلاب؛ روایت حکمرانی اسلامی در نمایشگاه مسجد جامعه‌پرداز
حجت الاسلام میرمحمدیان جزئیات محتوای این نمایشگاه که به بررسی مدل حکمرانی اسلامی و نقش مساجد می‌پردازد را تشریح کرد:« نمایشگاه از روز غدیر، به عنوان نقطه آغازین برای رونمایی از مدل حکمرانی اسلامی، شروع می‌شود و به بررسی ویژگی‌های امامت در دوران حضور اهل بیت (علیهم السلام) می‌پردازد. این نمایشگاه سپس به دوران غیبت معصوم رفته و تلاش‌های فقها برای تحقق امامت عام در این دوران را به تصویر می‌کشد.»
او ادامه داد:« در کنار این سیر تاریخی، نمایشگاه به تحلیل شیوه‌های حکمرانی باطل بر اساس آیات قرآنی و داستان‌های تاریخی می‌پردازد. سپس وارد دوره امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب شده و شیوه امامت عام در مقیاس کلان را به عنوان مدل حکمرانی ولایی در مکتب امام ارائه می‌دهد.»
مدیرعامل بنیاد هدایت تأکید کرد:« در ادامه، نمایشگاه به بررسی گام دوم انقلاب اسلامی و مدل امامت میانی با محوریت مساجد می‌پردازد و نمونه‌های موفق این مدل را در عمل به نمایش می‌گذارد. همچنین، در بخش‌های جانبی نمایشگاه، به سند ملی مسجد، مدل مدیریت بر مساجد، و نسبت حاکمیت با مساجد پرداخته می‌شود.»
گروه‌های هدف نمایشگاه مسجد جامعه پرداز
حجت‌الاسلام میرمحمدیان با اشاره به گروه‌های هدف این نمایشگاه، بیان کرد:« مخاطبان اصلی نمایشگاه، ائمه جماعات و کنشگران و فعالان مسجدی هستند. این گروه‌ها به‌ویژه با محتوای تخصصی نمایشگاه و ابعاد مختلف حکمرانی اسلامی و نقش مساجد در آن آشنا خواهند شد.»
بازخوردهای مثبت از نمایشگاه مسجد جامعه پرداز
قائم‌مقام تبلیغ و امور فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی درباره بازخوردها و نظرات بازدیدکنندگان از نمایشگاه مسجد جامعه پرداز گفت:« بازخوردهای دریافت‌شده از شخصیت‌ها و بزرگان حاضر در نمایشگاه به‌طور کلی مثبت و رضایت‌بخش بوده است. بسیاری از بازدیدکنندگان ابراز لطف کرده و نمایشگاه را کاری بی‌نظیر یا کم‌نظیر دانسته‌اند. البته، طبیعی است که این نمایشگاه بدون نواقص نیست و یکی از انگیزه‌های اصلی ما از برگزاری این نمایشگاه، دریافت نقدها و نظرات اساتید و صاحب‌نظران برای اصلاح و بهبود آن بوده است.»
از جهاد تبیین تا حکمرانی نرم؛ موضوعات متنوع کارگاه‌های نمایشگاه
حجت الاسلام میرمحمدیان درباره فعالیت‌های آموزشی نمایشگاه مسجد جامعه پرداز گفت:« در طول چند سالی که نمایشگاه مسجد جامعه پرداز دایر است، نشست‌های علمی متعددی توسط صاحب‌نظران و اساتید برگزار شده است. این نشست‌ها و ارائه‌های تخصصی به ویژه برای امامان برتر، کنشگران مسجدی و بانوان فعال مسجدی در سالن همایش‌ها اجرا می‌شود.»
او افزود:« علاوه بر این، کارگاه‌های متنوع و گسترده‌ای نیز با هدف توانمندسازی امامان و کنشگران مسجدی برگزار شده است. این کارگاه‌ها موضوعات مختلفی را شامل می‌شود از جمله جهاد تبیین، پیشرفت، مقاومت و مدیریت مسجد. همچنین، بحث‌هایی پیرامون حکمرانی نرم، شبکه‌ای و مردمی نیز مورد بررسی قرار گرفته است.»
گفتمان امامت-امت؛ محور اصلی نمایشگاه مسجد جامعه‌پرداز
مدیر عامل بنیاد هدایت به نقش نمایشگاه مسجد جامعه پرداز در توسعه و تقویت مساجد در جامعه پرداخت و بیان کرد:« نمایشگاه مسجد جامعه پرداز با هدف ارائه گفتمان امامت-امت و ارائه الگوهای موفق، به‌دنبال انگیزش و شکل‌گیری مساجد جامعه‌پرداز است. این نمایشگاه تلاش دارد تا با انتقال این گفتمان به فعالان و صاحب‌نظران حوزه مساجد، زمینه‌ساز تکثیر و ارتقاء تعداد مساجد در تراز مسجد جامعه پرداز باشد.»
او تأکید کرد:« اگر این پیام به درستی منتقل شود و اقناع فکری در این زمینه صورت بگیرد، امیدواریم که در آینده نزدیک تعداد قابل توجهی از مساجد به سطح مورد نظر برسند. به‌واسطه این تلاش‌ها، گامی مهم در مسیر استقرار کامل تمدن نوین اسلامی و زمینه‌سازی برای ظهور حضرت حجت (عج) برداشته خواهد شد.»
