عید سعید فطر، از صیروریت تا بازگشت به فطرتفطرت، حلقۀ مفقودۀ زندگی مدرن

حجت الاسلام و المسلمین محمد حسین مختاری، رییس دانشگاه مذاهب اسلامی و استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم در یادداشتی به مناسبت عید سعید فطر نوشت: واکاوی ابعاد و زوایای معناشناختی عید سعید فطر و بهره گیری از آن در فضای جامعۀ دینی، ما را بر آن می‌دارد تا بیش از پیش در معنای اصطلاحی عید فطر یعنی بازگشت به فطرت تأمل نمائیم؛ چرا که انسان با دوری از عقل خود بنیاد بشری، به فطرت پاک خود یعنی خدامحوری باز می گردد(هدایت می شود) و اینچنین به شکرانۀ این بازگشت، به جشن و سرور می پردازد.

البته پروسۀ زمانی تحقق این مسأله در طول یک سال رقم می خورد؛ به ویژه در ماه رجب که ماه پروردگار است و شعبان ماه رسول خدا(ص) و ماه رمضان که ماه امت اوست، صیروریت معرفت انسان به شدت معنا می یابد و انسان از شرک و شک رهایی یافته و با توبه و راز و نیاز و مناجات در شب قدر، از جهنم اومانیسم (اناالحق) به سوی بهشت برین(خدامحوری) هدایت می شود، چرا که فطرت و معنویت استعلایی تنها در سایۀ توحید معنا می یابد.

در تشریح این مسأله باید گفت رمضان ماه وزیدن نفحات الهي و گشوده شدن درهاي رحمت خاص(رحیمیت) و عام (رحمانیت)خداوند است؛ حال انسان هر اندازه از اومانیسم درون فاصله بگیرد و به سوی رضایت الهی حرکت کند از رحمت عام خداوند بهره مند خواهد شد، البته شیطان، این صیروریت انسان را در بستر فطرت بر نمی تابد، لذا در صدد است تا مردم را از رحمت الهی نا امید سازد، لیکن مناسک معرفتی ماه مبارک رمضان همچون روزه داری، انفاق، هم نوایی با فقرا و نیازمندان، به نوبۀ خود صیروریت و بازگشت فرد به فطرت را تسهیل خواهد ساخت.

با این تفاسیر اصل راهبردی فطرت، نفی خودبینی و خودبرتربینی است، یعنی همان حلقۀ مفقودۀ غرب که به بهای نفی خدا و اثبات خود، عقل خود بنیاد سوژه محور را در سایۀ سنگین اومانیسم(من فکر می کنم پس هستم) بنیان نهاد و اینچنین فاصلۀ میان انسان ها را (فاصلۀ طبقاتی) در مدیریت عقل خالص منهای دین رقم زده است.

این چالش در حالی است که حیات انسان در دوران کودکی، نوجوانی، جوانی و میانسالی و کهنسالی صرفاً بر مدار عقل فطری استوار است و با نفی عقل خود بنیاد و سوژه محور، از درون به سوی خداوند هدایت می شود.

از این رهگذر، ماه مبارک رمضان با مناسک حکمت محور، نگرش انسان را نسبت به زندگی تغییر می دهد، چرا که با انقطاع در زندگی روزمره، خلوص جامعه را تعمیق می بخشد و اینچنین اخلاص عملی بر مبنای فطرت، همگرایی و همبستگی اجتماعی مردم با فقرا و نیازمندان را به منصۀ ظهور می‌رساند و فاصلۀ طبقاتی را در جامعه کاهش می‌دهد که تجلی این امور را می‌توان در همبستگی و همگرایی وصف ناپذیر مردم ایران به ویژه در ایام شیوع کرونا، در قالب کمک های مومنانه مشاهده نمود.

در حقیقت این فریضۀ روزه داری است که فطرتاً انسان را از خود پسندی رهایی می‌بخشد و صیروریت را در زمان و در قالب نشاط اجتماعی خاص به جامعه تزریق می‌کند و از آنجا که ساختار روزه به شدت خدامحوری را در متن خود جای می‌دهد، لذا انسان از خودپرستی رهایی یافته و صفت رحمانیت خداوند در قالب کاهش آمار جرم و بزهکاری در جامعه متجلی می شود.

این ظرفیت بنیادین در اسلام در حالی است که فطرت، حلقۀ مفقودۀ زندگی مدرن به شمار می آید و عنصر پیشرفت، تجربه محوری و فنی‌گرایی بر جای آن نشسته است، لذا هنجار گرایی به شدت بی معنا می شود و سود محوری به جای اخلاق، انصاف و اخلاص نشسته و انسان صرفاً به عنوان موجودی سود محور مورد توجه قرار می گیرد.

این بحران در جوامع مدرن در حالی است که ماه مبارک رمضان با رویکرد ذکر و یادآوری و با محوریت عدالت و معنویت، انسان را از منیت و خود خواهی بر حذر می دارد؛ لذا همدلی با چاشنی فطرت و بر مبنای کلام نورانی امام علی (علیه السلام): "أنْ تُحِبَّ للنّاسِ ما تُحِبُّ لنَفْسِكَ، و تَكْرَهَ لَهُم ما تَكْرَهُ لَها" آنچه بر خود مى پسندى براى مردم نيز بپسند و آنچه براى خود نمی‌پسندى براى آنها نيز نپسند!)، حقیقت زندگی را شکل می‌دهد؛ پدیده‌ای شگرف که حلقۀ مکمل میان فطرت و هم گرایی اجتماعی است و انسانها علیرغم همه تفاوت ها، زندگی را مبنای اشتراک خود در نظر گرفته و با عرف گرایی(حفظ نظام اجتماعی)، به خلقت هدایت یافته «قالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطى‌ كُلَّ شَيْ‌ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدى‌؛ "خدای ما آن کسی است که همه موجودات عالم را نعمت وجود خاص خودش بخشیده و سپس (به راه کمالش) هدایت کرده است"،(بخوانید به فطرت) باز می‌گردند.

انتهای پیام/

عید سعید فطر، از صیروریت تا بازگشت به فطرت/فطرت، حلقۀ مفقودۀ زندگی مدرن