ایران، انرژی هسته ای و بازدارندگی اتمی (بخش دوم)

حوزه بین الملل خبرگزاری تقریب:
اصولا باید درنظر داشت که کشورهای صنعتی حیاتشان مبتنی بر دستیابی بر منابع خام کشورهای مستغنی ست و به همین دلیل سعی بر تسلط بر این کشورها دارند و به مجرد این که کشور دارای منابع تضعیف شود، بدان حمله خواهند کرد.

همچنین قدرت های منطقه ای نیز در این زمینه همواره طماع بوده اند‌.
صلاح عمر العلی نماینده عراق در سازمان ملل در اوایل حکومت صدام نقل می کند: زمانی که ابراهیم یزدی وزیر خارجه وقت ایران و صدام حسین ملاقاتی جهت حل و فصل مسالمت آمیز تنش ها داشتند، دیدار به خوبی پیش رفت و امید به حل مسئله زیاد شد . پس از نشست نزد صدام و رفتم و از حل مسئله ابراز رضایت کردم ولی با کمال تعجب صدام پاسخ داد این فرصت هر صدسال یکبار به وجود خواهد آمد.

پرواضح است منظور صدام از فرصت ، تضعیف قوای ارتش بعد از انقلاب و هرج و مرج داخلی در ایران بوده است.

در نتیجه جنگی ۸ ساله و پرخسارت به ایران تحمیل شد که تبعات آن هنوز ادامه دارد و صدها هزار جوان شهید و زخمی شدند‌؛ جوانانی که هریک میتوانستند موجبات رفاه، شکوفایی و سازندگی این کشور را فراهم کنند‌.

اگر ایران از ابزارهای نظامی لازم جهت پاسخ قاطع و دردناک به صدام برخوردار بود، هیچگاه صدام جرات و جسارت حمله را پیدا نمی کرد.

لذا بعد از پایان جنگ ایران تلاش کرد به سمت ابزارهایی جهت بازدارندگی حرکت کند‌.

از جمله این اقدامات رفتن به سمت دستیابی به فناوری اتمی بود که اگرچه ماهیت صلح آمیز داشت، لکن با توجه به کاربرد دوگانه داشتن آن خود به خود در صورت رسیدن به فناوری کامل آن در مقیاس صنعتی نوعی بازدارندگی ایجاد می کرد‌.

با توجه به این نکته که ایران عضو معاهده Npt بود و قاعدتا تا زمانی که در این پیمان حضور داشت نمی توانست به سمت دستیابی بالفعل به سلاح اتمی برود، در نتیجه  سعی کرد قدم در مسیر کره شمالی و لیبی نگذارد چرا که در آنصورت با اجماع جهانی علیه خود مواجه می شد.

لذا شواهد نشان می داد ایران سعی نمود مسیر ژاپن را طی نموده و قابلیت و توانایی بالقوه اتمی را دنبال کند و این راهکاری هوشمندانه بود چرا که هم طبق معاهده منع گسترش سلاح های اتمی، این سلاح را تولید ننموده و از ایجاد هزینه های بین المللی گزاف برای خود جلوگیری کرده بود و هم به نوعی بازدارندگی اتمی می رسید.

با این وجود ایالات متحده و همپیمانانش و حتی روسیه و چین احساس خطر کرده و با تصویب قطعنامه های متعدد سعی در جلوگیری از این امر داشتند چرا که خارج شدن انحصار اتمی از دستان خودشان را برنمی تافتند.

بعد از وقایع سال ۸۸ غربی ها دریافتند که جریان هایی در ایران قابلیت به حرکت درآوردن توده ها و به چالش کشیدن جمهوری اسلامی را دارند و می توان روی نارضایتی داخلی در ایران حساب کرد.
لذا با تصویب قطعنامه ۱۹۲۹ سعی در وارد ساختن حداکثر فشار اقتصادی به ایران نمودند.

از طرفی دیگر بخشی از نخبگان در داخل کشور که اصولا اعتقادی به تئوری های واقع گرایانه امنیتی نداشتند و آشکارا مستحیل شدن جمهوری اسلامی در نظام بین الملل به رهبری آمریکا را خواستار بودند به تهییج افکار عمومی پرداخته و عاقبت دولتی متمایل به حل مناقشه ای هسته ای میان ایران و غرب را بر سرکار آوردند.

در آن دوره ایران به آستانه دستیابی به سلاح اتمی رسیده بود اما بر اساس فتوای رهبر جمهوری اسلامی آشکارا از تولید آن خودداری می کرد.

در اولین اقدام غربی ها از ایران اکسیده کردن اورانیوم ۲۰ درصدی را خواستار شدند و ایران موظف شد باقی مانده آن را نیز تبدیل صفحه سوخت نماید.

ایران در آن وقت ۱۹۶ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۲۰ درصد دراختیار داشت که با آن می شد حداقل ۲ بمب اتمی را ساخت.

تا آن روز غربیها مُصر بودند با ایران مذاکره کنند اما پس از دست دادن این عامل بازدارنده و برگ برنده مهم با خیال راحت به کش دادن مذاکرات مبادرت نمودند تا به برجام منتهی شد که بقیه ماجرا را هم‌ همگان می دانند.

ایران توان صنعتی - پدافندی مهمی را برای چند سال از دست داد و در مقابل نه تحریم خاصی برداشته شد و نه تهدیدات کاهش یافت و نه وعده ها برای سرمایه گذاری خارجی محقق گشت؛ چرا که اصولا کشورهای صنعتی به دنبال تهدیدزدایی برای منافع خود هستند و منافع سرمایه داری تسلط بر منابع خام و بازارهاست تا بتوانند چرخه ناعادلانه کنونی را تداوم بخشند.

اکنون مسئولان و مردم ایران با عبرت از گذشته با خروج غیررسمی از برجام (البته با حفظ حضور در NPT ) در مسیر درستی قدم نهاده اند که در صورت عملکرد هوشمندانه و مناسب می توان به وسیله آن برای همیشه از شر تهدیدات سخت نظامی خلاص شد و با خیال راحت به توسعه صنعتی و اقتصادی پرداخت.

به قلم: علیرضا تقوی نیا ـ کارشناس مسایل غرب آسیا

انتهای پیام/