كرامت انسان از كرامت الهي سرچشمه گرفته است

به گزارش خبرگزاری تقریب (تنا):
در مراسم افتتاحيه اين نشست ديني كه با حضور دكتر "محمد باقر خرمشاد" رئيس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي و هيئتي از اسقف‌هاي سوئيس برگزار شد، دكتر خرمشاد طي سخناني اظهار داشت: امروز در شرايطي در خصوص كرامت انساني بحث مي‌كنيم كه حملات تروريستي اخير در كليساها عليه مسيحيان، در مساجد عليه مسلمانان يا در عبادتگاه‌هاي ديگر عليه پيروان اديان ديگر و يا در روز تاسوعا در چابهار عليه مسلمانان شيعه و سني، كرامت انسان را خدشه دار كرده است.

رئيس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي در ادامه سخنان خود، درآمدي بر كرامت انسان در دين اسلام را در پنج قسمت مورد بررسي قرار داد.

وي در بخش اول، با تأكيد بر دو آيه شريفه از آيات قرآن كريم، بيان داشت: در سوره اسراء، آيه ۷۰ «و لقد كرّمنا بني ادم و حملناهم في البرّ و البحر و رزقناهم من الطّيبات وفضّلناهم علي كثير ممن خلقنا تفضيلا» بيان شده است كه " ما بني آدم را كرامت بخشيديم و در همين راستا او را بر دريا و خشكي مسلط كرديم و به او روزي پاك عطا كرديم و او را بر بيشترِ آنچه خلق كرده‌ايم برتري كامل داديم."
در آيه ۱۳ سوره حجرات نيز خداوند مي‌فرمايد:‌ »يا أيها الناس إنا خلقناكم من ذكر وأنثى وجعلناكم شعوبا وقبائل لتعارفوا إن أكرمكم عند الله أتقاكم إن الله عليم خبير». خداوند در اين آيه به صراحت بيان مي‌كند كه "هيچ كدام از شما بر ديگري برتري ندارد و بالاترين ارزشها تقوا است."

خرمشاد در بخش دوم به سه آيه از آيات قرآن كريم كه كف و سقف كرامت انسان را نشان مي‌دهد، اشاره كرد و گفت: در سوره روم خدا مي‌فرمايد:‌ »فطرة الله التي فطر الناس عليها» يعني فطرت انسان فطرتي الهي است، پس كرامت انسان نيز از كرامت الهي سرچشمه مي‌گيرد. در آيه مباركه «انی جاعل فی الارض خلیفة» نيز خدايي كه انسان را از فطرت خويش آفريده است، او را خليفه و جانشين خود در روي زمين قرار داده است. در آيه سوم نيز كه بحث از معراج پيامبر(ص) مطرح مي‌شود، خداوند مي‌فرمايد: «ثم دني فتدلي و کان قاب قوسين او ادني» اين انساني كه از فطرت خداوند آفريده شده است، آنچنان به خدا نزديك مي‌شود كه جز خدا نمي‌بيند.

وي در محور سوم از بحث كرامت انسان از ديدگاه اسلام، با طرح اين سؤال كه: "چرا از نظر اسلام، انسان داراي چنين جايگاهي است؟" گفت:‌ قرآن به اين سؤال پاسخ داده و خداوند فرموده است: «انا عرضنا الامانة علی السموات و الارض و الجبال فابین ان یحملنها و اشفقن منها وحملها الانسان» ما اين امانت را به آسمان‌ها و زمين و كوهها عرضه كرديم، اما آنها از پذيرفتن آن امتناع كردند و تنها انسان بود كه آن را پذيرفت.
لذا كرامت انسان بر اين اساس است كه بار امانت خداوند را كه ساير مخلوقات از برداشتن آن فرار كردند، پذيرفت. پس خداوند به انسان كرامتي در حد كرامت خود عطا مي‌كند.

خرمشاد در محور چهارم، تجلي آموزه‌هاي اسلام را در قالب سه شخصيت برجسته اسلامي بيان كرد و گفت: حضرت امير المؤمنين- علي بن ابيطالب(ع) درباره مردم مي‌فرمايد: "الناس إما أخٌ لك في الدين أو نظير لك في الخلق" يعني مردم يا در دين با تو برادرند و يا در خلقت با تو برابرند. اين سخن اشاره به كرامت ذاتي و اكتسابي دارد.
"سعدي" يكي از شاعران پر آوازه ايراني نيز در همين رابطه مي‌گويد:
بنی آدم اعضای یکدیگرند، که در آفرینش ز یک گوهرند. چو عضوی به درد آورد روزگار، دگر عضوها را نماند قرار. سعدي نيز همين كرامت را در قالب شعر بيان مي‌كند.
از "ابوالحسن خرقاني" يكي از عرفاي مشهوي ايراني نيز نقل شده كه بر سر در سرايش نوشته بود: "هركه در اين سرا درآيد نانش دهيد و از ايمانش مپرسيد، چه آنكس كه به درگاه باريتعالي به جان ارزد، البته در خوان بوالحسن به نان ارزد."

خرمشاد در پنجمين محور بحث كرامت انسان، سؤالاتي مطرح و عنوان كرد كه تلاش براي پيدا كردن پاسخ آنها كمك بسياري در فهم كرامت انسان خواهد بود. از جمله:
۱- آيا مي‌توان گفت كه انسان شمالي بر انسان جنوبي برتري و مزيت دارد؟ يا انسان غربي از كرامت بيشتري در مقايسه با انسان شرقي برخوردار است؟
۲- آيا اينكه ۸۰ درصد از امكانات جهان در اختيار ۲۰ درصد مردم باشد با كرامت انسان همخواني دارد؟
۳- آيا مي‌توان گفت همه انسان‌ها برابرند ولي برخي برابر ترند؟
۴- چرا انسان‌هاي باورمند به سخريه گرفته مي‌شوند؟
۵- چرا دنياي مدرن انسان بي ايمان را بر انسان با ايمان ترجيح مي‌دهد؟
۶- آيا در اشغال سرزمين‌هاي ديگر كرامت انسان‌ها آسيب نمي‌بيند؟

در بخش ديگري از اين مراسم، دكتر "محمد حسين مظفري" رئيس مركز گفت‌وگوي اديان نيز طي سخناني با اشاره به اهميت جايگاه اصل كرامت انساني در ديدگاه‌ صاحب‌نظران و همچنين اسناد مختلف حقوق بشري در سراسر جهان و قوانين داخلي كشورهاي مختلف گفت: كرامت انساني بنياد قوانين حقوق بشري است و در فلسفه حقوق بشر، كرامت انساني بنيادي‌ترين ارزش‌هاست.

مظفري ضمن انتقاد از قدرت‌هاي جهان امروز در بي‌توجهي و نقض اصل حقوق بشري كرامت انساني، گفت: امسال سال نو ميلادي را در حالي آغاز كرديم كه حقوق انساني و جان انسان‌ها از سوي نيروهاي تروريست، به هيچ صورت محترم شمرده نمي‌شود و قدرت‌هاي جهاني در منطقه ما به ويژه در فلسطين، عراق و افغانستان بدون قائل شدن هيچ تفكيكي ميان نظاميان و غيرنظاميان، مرتكب كشتار و جنايت مي‌شوند.

وي همچنين تصريح كرد: تنها نقض‌كنندگان اصل كرامت انساني، تروريست‌ها و دولت‌هاي حامي تروريسم نيستند بلكه در صف نظريه‌پردازي نيز اصل كرامت انساني را با شك و ترديدهايي مواجه مي‌كنند. در سال ۲۰۰۵ در آلمان كتابي منتشر شد با عنوان "توهم كرامت انساني" كه در آن نويسنده، تأكيد دارد كه كرامت انساني مفهومي است كه از اديان ابراهيمي به اسناد حقوق بشر راه يافته و ما ديگر نيازي به اين مفهوم مبهم نداريم و نبايد حقوق بشر را بر يك مفهوم مبهم مبتني كرد.

رئيس مركز گفت‌وگوي اديان، در ادامه به ديدگاه‌هاي پوزيتويستي در اين باب اشاره كرد و گفت: ديدگاه پوزيتويستي نهايت احترامي كه براي كرامت انساني قائل است اين است كه بگويد ما كرامت انساني را مي‌پذيريم ولو اينكه نمي‌دانيم چيست و برايمان مبهم است. اين ديدگاه معتقد است كه عبارت «انسان اشرف مخلوقات است»، ريشه عبري دارد و از اين ريشه به مسيحيان و مسلمانان نيز منتقل شده است. در واقع پوزيتويست‌ها مي‌گويند كه اعتقاد به كرامت ذاتي انسان، ريشه در مذاهب سامي دارد و پيروان اين مذاهب نيز خود درباره چيستي آن اتفاق نظر ندارند.

مظفري ضمن بيان اين مطلب تأكيد كرد: در مقابل، بسياري از نظريات موجود اعم از ديني و فلسفي براي ارائه يك سيستم جامع حقوق بشري، كرامت انساني را در كانون قرار مي‌دهند و تأكيد دارند كه با رويكرد عملگرا و پوزيتويستي نمي‌توان نظام حقوق بشري جهان شمول و پايدار ارائه كرد؛ بلكه حقوق بشر صرفا در سايه كرامت ذاتي انسان معنا مي‌يابد و كرامت ذاتي انساني نيز تنها در سايه اعتقاد به اديان الهي و اعتقاد به بعد الهي وجود انسان معني‌دار است.

وي در پايان، رويكرد ديني را تنها راه توجيه مباني حقوق بشر دانست.

سومين نشست ديني مركز گفت‌وگوي اديان سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي و كنفرانس اسقف‌هاي سوئيس با عنوان "كرامت انسان از ديدگاه اديان توحيدي"، عصر شنبه ۱۸ دي‌ماه ۸۹ با حضور دكتر "خرمشاد"، رئيس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي، دكتر "محمد حسين مظفري" رئيس مركز گفت‌وگوي اديان، اسقف "سركيسيان" اسقف كليساهاي ارامنه تهران، موبد "پدرام سروش پور" نماينده انجمن موبدان زرتشتي تهران و هيئتي از اسقف‌هاي سوئيس در محل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي برگزار شد.

تهیه و تنظیم خبر: فرشته صدیقی